Niet noodzakelijk. Bij een renovatie vragen sommige principes van circulair bouwen extra aandacht, maar zijn andere dan weer makkelijker toe te passen dan in een nieuwproject.
Dat circulair bouwen eerder weggelegd zou zijn voor nieuwbouwprojecten is zeker niet waar. Dat bewijzen toonaangevende circulaire projecten zoals het Circular Retrofit Lab of de Potterij in Mechelen.
Uiteraard houdt een circulaire renovatie wel enkele specifieke uitdagingen in. Sommige principes van circulair bouwen zijn daardoor moeilijker toe te passen. Door de bestaande en meestal niet-gestandaardiseerde maatvoering in renovatieprojecten vraagt het bijvoorbeeld veelal creatieve oplossingen om geprefabriceerde systemen binnen de oude structuur in te brengen. Nieuwe, demonteerbare oplossingen zijn daarnaast niet altijd compatibel met bouwproducten die in het verleden werden toegepast. Een verregaande herindeling van het grondplan produceert doorgaans meer afval dan ze op termijn bespaart.
Toch biedt renovatie ook enkele bijzondere voordelen. Een te renoveren gebouw is immers een potentiële schat aan bouwmaterialen, die je in het project kan hergebruiken of via de tweedehandsmarkt kan laten circuleren. Bouwelementen, zoals bijvoorbeeld de structuur, onaangeroerd laten, is natuurlijk de meest voor de hand liggende en minst intensieve vorm van hergebruik. Elk renovatieproject draagt op die manier eigenlijk inherent een circulair aspect in zich.
Het is daarom eigenlijk zelfs enorm belangrijk om met circulair bouwen in grote mate op het bestaande gebouwpatrimonium te focussen. Dat vormt zoals gezegd namelijk een gigantische materialenbank met torenhoge embodied energy (de energie die gepaard gaat met de productie van alle bouwmaterialen in een gebouw, red.). De gebouwen of ten minste de aanwezige bouwmaterialen op een verstandige manier opnieuw inzetten spaart niet enkel tonnen afval uit, maar vermijdt nieuwe en belastende grondstoffenextractie. Dat wil niet zeggen dat we elk aftands gebouw zomaar moeten behouden, maar wel dat we bewuster renovatiestrategieën in onze planning moeten opnemen. Is renovatie niet de aangewezen optie, loont het nog altijd na te gaan welke elementen bij de sloop gerecupereerd en later hergebruikt kunnen worden. Steeds meer projecten zullen zo vertrekken vanuit een bestaande materialenbank.
Het is natuurlijk wel zo dat nieuwe, innovatieve en vaak experimentele bouwsystemen of diensten gemakkelijker te integreren zijn in nieuwbouwprojecten. Ze kunnen in dat geval immers meegenomen worden vanaf de eerste pennentrek. Een nieuwbouwproject kan daardoor vaak een stapje verder gaan en experimenteren met modulaire en volledig demonteerbare gebouwstructuren, open plannen en doorgedreven gelaagdheid. In de huidige transitiefase van circulair bouwen gebeurt dat echter nog vaak volledig met nieuwe materialen. De verdere uitbouw van de tweedehandsbouwmarkt zal hier in de toekomst steeds meer aan tegemoet komen.
