Is circulair bouwen sowieso duurzaam?

Dat is uiteindelijk het doel. Duurzaamheid is een breed begrip, dat een ecologische, sociale en/of economische invulling kan krijgen. Welke definitie je echter ook hanteert, circulair bouwen zal eraan voldoen.

Circulair bouwen heeft een ecologische duurzaamheid als ambitie, omdat ingezet wordt op levensduurverlenging van materialen door ze maximaal te hergebruiken. Daardoor wordt de dreigende grondstoffenschaarste gecounterd en de CO2-uitstoot die de productie, verwerking of het transport van materialen met zich brengt. Op gebouwniveau wordt dan weer gestreefd naar een zo energieneutraal, zelfs -positief resultaat, wat de milieu-impact ook weer reduceert.

Bij selectie van materialen of componenten is het belangrijk rekening te houden met hun milieu-impact. Die moet zo laag mogelijk zijn. Dat kan bijvoorbeeld doordat de producten (deels) bestaan uit hernieuwbare grondstoffen of gerecycleerde materialen. Bijkomend kunnen certificaten zoals Environmental Product Declarations (EPD's) in acht genomen worden als objectieve product-specifieke maatstaf voor de milieu-impact. Op termijn zullen deze EPD-certificaten gekoppeld zijn met de TOTEM-tool waardoor oplossingen gemakkelijk met elkaar kunnen vergeleken worden op het gebied van hun milieu-impact.

In een volgende stap, bij de opbouw van het element, dat bestaat uit componenten, is er aandacht voor ecologische duurzaamheid door gebruik te maken van scenariodenken of -planning. Door goed na te denken over de omkeerbaarheid van de verschillende lagen, wordt er ingezet op levensduurverlenging van materialen. Het loont de moeite om, waar nodig, afwerkingslagen demonteerbaar te ontwerpen, zodat achterliggende componenten, bijvoorbeeld technieken, bereikbaar zijn voor onderhoud en aanpassingen.

Circulair bouwen streeft ook economisch duurzaamheid na. Verschillende studies, zoals onder meer ‘Growth within: a circular economy vision for a competitive Europe' van de Ellen MacArthur Foundation, tonen aan dat het vernieuwende principe werkgelegenheid creëert. Product as a service leidt (op termijn) dan weer tot economische winst voor zowel gebruiker als fabrikant. Wel moet er bij dat nieuwe businessmodel over gewaakt worden dat de producten die worden aangeboden as a service, ook effectief worden hergebruikt wanneer ze teruggenomen worden door de fabrikant. Of op z’n minst gerecycleerd. Gebruikers letten er best op dat contractueel vastgelegd wordt dat de fabrikant zich niet beperkt tot louter terugname, want dan belanden de producten nog al te vaak gewoon op de vuilnisbelt. Ook de overheid zou hier regulerend moeten optreden door iets te doen aan de afvalverwerkingskosten.

Aan sociale duurzaamheid draagt circulair bouwen op verschillende manieren bij. Dankzij circulair bouwen worden we minder afhankelijk van schaarse grondstoffen afkomstig van buiten Europa. Daardoor wordt economische uitbuiting die in bepaalde landen misschien gepaard gaat met de grondstoffenontginning gereduceerd.

Een meer circulair gebouwenbestand moet ook de leegstand en betaalbaarheid van woningen terugdringen.

Ten slotte zet circulair bouwen ook in op lokale tewerkstelling. Ook daar kan de overheid nog faciliterend optreden door de hoge arbeidskosten te verlagen zodat bedrijven in eigen land blijven produceren.

Beantwoord door: Tim Ost en Eliah Mallants, beiden VK Architects & Engineers

Lexicon

Onze partners