Wat is het circular rebound effect?

Het circular rebound effect is het mogelijke negatieve neveneffect van een circulaire economie: door het toepassen van circulaire oplossingen kan in plaats van een lagere milieu-impact net een hogere milieu-impact ontstaan.

Dit negatieve effect kan zich op verschillende manieren voordoen. Wanneer circulaire producten uiteindelijk niet hergebruikt worden, bijvoorbeeld, zal er vaak sprake zijn van het circular rebound effect. Dat zit zo: vaak hebben circulaire producten een hogere initiële impact dan een niet-circulair product, omdat de verbindingen overgedimensioneerd worden om hergebruik te faciliteren. Die hogere milieu-impact wordt natuurlijk uitgevlakt als het product veel langer dan een traditioneel niet-circulair product meegaat, maar dan moet dat wel gebeuren. Het meest bekende voorbeeld is dat van de katoenen, herbruikbare winkelzakken in plaats van plastic wegwerpzakjes. Het is uiteraard de bedoeling dat de katoenen zak meer dan één keer meegaat, maar als beide slechts één keer worden gebruikt, hebben plastic zakjes een veel lagere milieu-impact.

Dat we in een circulaire economie gaan ‘ontspullen’ omdat delen een belangrijke pijler is van dat economisch model, heeft mogelijks onrechtstreeks ook een negatief effect op het milieu. Wie bijvoorbeeld aan autodelen doet, hoeft zelf geen wagen aan te schaffen. Zo blijft er meer geld over, waarmee bijvoorbeeld op vakantie wordt gegaan. Dat gebeurt vaak met het vliegtuig, waardoor de milieuschade die je beperkt met het autodelen eigenlijk teniet wordt gedaan.

Volgens Bart Humbeeck van Pixii uit het circular rebound effect zich ook nog in een andere vorm. Volgens hem is het ook een feit dat als materialen zo veel als mogelijk hergebruikt worden, de vraag naar nieuwe materialen – door het spel van vraag en aanbod – zal dalen en daardoor ook de prijs, waardoor de nieuwe materialen weer economisch interessanter worden en ze het misschien opnieuw zullen winnen van hun circulair alternatief.

Ook kunnen lagere gebruikskosten door een hogere energie-efficiëntie, een pijler bij circulair bouwen, een averechts effect hebben. De kans bestaat dat er daardoor meer geconsumeerd zal worden.

We moeten dus voorzichtig zijn met het uitwerken van een circulair model en op tijd evalueren en bijsturen. De overheid kan hierin een sturende rol op zich nemen, bijvoorbeeld door een CO2-taks in te voeren op nieuwe materialen, waardoor nieuwe producten duurder uitvallen dan alle kosten verbonden aan de verwerking van het bestaande materiaal. Of door een belasting op niet-hernieuwbare hulpbronnen.

Beantwoord door: Bart Humbeeck, Pixii & Mieke Vandenbroucke, VIBE vzw

Bron:

The Guardian

Onze partners