Naast bouwtechnische eigenschappen focust Circulab ook op de juridische en economische aspecten van circulair bouwen. Anne Froidmont houdt zich in het leer- en onderzoeksproject bezig met dat laatste. Met een master in de toegepaste economische wetenschappen en het postgraduaat Biobased and Circular Economy van de UHasselt op zak, 13 jaar dienst bij Stradus, een fabrikant van bouwproducten, vier jaar ervaring als commercieel directeur bij Houben en oprichter en bezieler van respectievelijk Mégarnie en werecircle, heeft ze dan ook de nodige kennis van zaken. “Circulair bouwen betekent voor mij in eerste instantie inzetten op levensduurverlenging”, vertelt ze. “Dat kan op verschillende manieren, die zich in een bepaalde hiërarchie tot elkaar verhouden. Zo moet je in de eerste plaats zorgen voor een flexibel gebouw dat aanpasbaar is. Daarna komen zaken als inzetten op onderhoud en demonteerbaar bouwen. Al die manieren zorgen ervoor dat een gebouw langer meegaat en dus financieel interessanter wordt.”

Dat laatste is dan wel pas het geval op lange termijn. Om circulair bouwen vandaag al interessant te maken en volledig te laten doorbreken, zijn er volgens Froidmont ook stimuli nodig van overheidswege. “Europa zet de wetgevende kaders uit en de lidstaten en regio’s vertalen die in hun beleidsprogramma. Daarnaast zijn ook financiële stimuli een noodzaak, bijvoorbeeld het financieel bevoordelen van hergebruik en circulaire en biogebaseerde materialen. Ik denk dat circulair bouwen binnen een paar jaar al een courant criterium is in een aanbesteding.”

“Begin with the end in mind”

Dat betekent volgens Froidmont evenwel niet dat we gewoon moeten wachten op de overheid. Projecten als Circulab hebben daarom als doel circulair bouwen te stimuleren, via zowel het leer- en onderzoekstraject als de realisatie van Bouwcampus 2.0, de nieuwe bouwcampus die tegen 2024 zal verrijzen op de campus Diepenbeek, een innovatieve demonstratie-, experimenteer- en kantoorruimte waar bouwactoren uit het volledige spectrum, van architecten over aannemers tot kennisinstellingen en overheden, elkaar kunnen ontmoeten en innovatieprojecten op het vlak van circulair bouwen kunnen opstarten. Voor Froidmont is circulair bouwen vandaag zeker al mogelijk maar begint dat altijd met een duidelijke toekomstvisie. "Ik refereer wat dat betreft graag naar een citaat van de Amerikaanse auteur en keynote speaker Stephen Covey: ‘Begin with the end in mind’. Wie circulair wil bouwen, moet volgens mij altijd het einddoel voor ogen houden teneinde zijn circulaire ambities ook echt te verwezenlijken.”

Circular Built-tool

“Want je kan wel circulaire ambities bepalen, die gaandeweg niet uit het oog verliezen en er constant met elke bouwpartner transparant over communiceren zijn minstens even belangrijk. De rol van de opdrachtgever, die ik graag initiator noem, is in deze van cruciaal belang. Want je kan wel een architect inschakelen die doordrongen is van de circulaire bouwprincipes, alles begint toch bij heel concrete circulaire ambities van de initiator. Voor het realiseren van de Bouwcampus 2.0 in het Circulab-project wordt met dat doel voor ogen onder meer gebruikgemaakt van de GRO en van de door het WTCB ontwikkelde tool Circular Built, die verder werd uitgewerkt in het CBCI-project. Dat laatste instrument is een laagdrempelige begeleidingstool voor circulaire bouwprojecten die gebaseerd is op de meest gangbare tools voor circulair bouwen in Vlaanderen, zoals de GRO en Totem, maar ook ingaat op bouwelementen en dus specifieker is.”

“De Circular Built-tool bestaat uit niet meer dan een reeks van kwalitatieve vragen die de initiator en architect moeten beantwoorden. De vragen zijn onderverdeeld in vier thema’s: ontwerprichtlijnen, materialen, milieu-impact en businessmodellen. Op een aantal van die vragen, de zogenaamde must haves, moet een positief antwoord worden gegeven om te kunnen spreken van een circulair gebouw. Zo’n vraag is bijvoorbeeld: ‘Is de draagsructuur eenvoudig en gelijkvormig zodat er verschillende planindelingen mogelijk zijn?’ Daarnaast wordt in elk thema ook nog een aantal verdiepende vragen gesteld. Het invullen van de tool levert uiteindelijk een zogenaamd dashboard op dat een idee geeft van de circulariteit van het project, toont waar op dat vlak nog ruimte is voor verbetering en kan gebruikt worden voor de communicatie rond de circulaire ambities. Tijdens het bouwproject kunnen andere bouwpartners de tool verder aanvullen. Het allerbelangrijkste is dat het dashboard goed wordt bewaakt en uiteindelijk wordt gerealiseerd wat daarin staat; de via de tool in de voorontwerpfase opgestelde circulaire ambities zouden minstens in de definitieve ontwerpfase en in de uitvoeringsfase moeten worden gecontroleerd. Maar uiteindelijk beslist het bouwteam of het dat doet, natuurlijk.”

Wie meer wil weten over de bevindingen van Froidmont en haar collega’s in het Circulab-traject, kan zich inschrijven voor het slotevent van het project, op 8 september in de gebouwen van LIMTEC+, het technologiecentrum van de metaalsector in Limburg, met adres Wetenschapspark 35, 3590 Diepenbeek. Froidmont zal daar samen met Griet Goossens van de Vlaamse Confederatie Bouw de interactieve sessie 'Bepalen van de circulaire ambities van een bouwproject: hoe eraan beginnen?' verzorgen, van 13.30 tot 14.30 uur.

Inschrijven voor het Circulab-slotevent – dat zich in eerste instantie richt op kennisinstellingen en bouwactoren die een voorbeeld kunnen geven inzake de aanbesteding van een circulair gebouw, zoals juridisch geschoolden binnen een bouwbedrijf, steden en gemeenten … – kan nog tot en met 30 augustus via deze link, die ook het volledige programma van het event toont. De plaatsen zijn beperkt. Alle deelnemers krijgen de bevindingen uit Cirulab ook mee naar huis in de vorm van een zogenaamd cookbook.