“Circulair bouwen en bij uitbreiding het ontwikkelen van een circulaire economie vormt dan ook een goed antwoord op dat lineaire model. Maar, wat is circulair bouwen eigenlijk en hoe pas je dit toe? Vanuit onze dagelijkse praktijk bij Stramien hebben we immers gemerkt dat er momenteel nog geen sluitende definitie of normering voor bestaat. Er zijn richtlijnen, er zijn voorbeelden … en, gelukkig, er is het gezond verstand.” 

“Dat gezond verstand toont ons immers dat bepaalde gebouwen een enorme potentie hebben om de tijd te trotseren, terwijl andere gebouwen al na 30 of 40 jaar tegen de grond gaan. Dat eerste komt niet alleen door hun robuuste constructie, maar vooral door een welbepaalde (vaak eenvoudige) opbouw, een heldere structuur en een hanteerbaar patroon.”

“Daarom hanteren we bij Stramien een aantal eenvoudige praktijkregels die telkens vertrekken uit een concrete aanpak in de ontwerp- en bouwpraktijk:

• Stel jezelf als ontwerper bij elke nieuwe opdracht de vragen: wat moet ik NU al doen om dit gebouw (virtueel) te kunnen verbouwen en herbestemmen tot een andere functie? Is dit eenvoudig te doen of niet? Maak tijdens de ontwerpfase reeds een oefening met een alternatieve invulling.
• Zorg voor voldoende bouwhoogte zodat bij herbestemming of wijziging ook andere functies mogelijk zijn, bijvoorbeeld een kazerne die een school wordt, een kantoor dat een woongebouw wordt …
• Bedenk een regelmatige doch flexibele draagstructuur die aanpasbaar kan zijn zonder (te) zware interventies. Invullingen en gevels kunnen/mogen best geen dragende functie vervullen.
• Voorzie voldoende en ruime plekken voor circulatie, horizontaal en verticaal, zodat de capaciteit en bezetting van het gebouw op termijn kan groeien.
• Bedenk detailleringen en bevestigingen die gericht zijn op remontage zonder beschadigingen en hanteer die als strenge toets bij al je uitvoeringsdetails.
• Bedenk structuren die sterk genoeg zijn zodat ze later kunnen opgetopt worden.
• Onderzoek wisselwerkingen met lokale partners voor het delen van beschikbare energie en netwerken, bijvoorbeeld met een verbrandingsoven, de NMBS, industrie …
• Ga na of er lokaal materialen zijn die beschikbaar zijn voor (her)gebruik.

Kortom, laat je gezond verstand primeren.”

“Wij zitten als architecten immers mee aan de start van de denkketen. Onze impact op het resultaat is hierdoor erg bepalend. Maak dus ruimte – ook in je hoofd – en tijd om deze eenvoudige vragen te stellen en ze ook te beantwoorden. Niet alleen door theoretisch onderzoek, maar door concrete ontwerpen op papier te zetten. Aan de slag!”

"PS En voor wie toch een mogelijke definitie zoekt: deze komt goed in de buurt, vind ik: Binnen het idee van een duurzame circulaire economie moet een gebouw ontworpen worden met hergebruikte, gerecycleerde of hernieuwde onderdelen, en dit op zo’n manier dat die componenten die kringloop zullen blijven volgen. Zo blijven gebouwen en hun onderdelen waardevol en gaan grondstoffen nooit verloren (VUB - Architectural Engineering -2019)."

Dit artikel is een fragment uit het whitebook dat Redactiebureau Palindroom heeft uitgebracht over de resultaten van een enquête waarin zowel de eigen communicatie van architecten (website, social media, fotografie …) als de communicatie naar architecten (vakbladen, websites, beurzen …) onder de loep genomen werd. Verder werden ook vragen gesteld rond de visie op en ervaring met labels, circulair bouwen en BIM. Geïnteresseerd in deze publicatie? Je kan het whitebook hier downloaden.