Voor de grondige renovatie van een oude hoeve in Herent tot hedendaagse woning werkte architect van dienst Wes Degreef van BC architects & studies, geïnspireerd door de omkeerbare manier waarop landbouwers hun boerderijen vroeger optrokken, met een demonteerbaar box-in-boxsysteem in houtskelet. Dat daarnaast uitsluitend gebruik werd gemaakt van natuurlijke en recuperatiematerialen maakt het project door en door circulair.
De hoeve, in landelijk gebied, dateert uit 1906. Toen de nieuwe eigenaars ze kochten, was ze dan ook dringend toe aan een opknapbeurt. Ze besloten dus in zee te gaan met BC architects & studies. “Wij werken altijd met natuurlijke materialen en dat was een van de redenen waarom de eigenaars van de hoeve voor ons kozen”, begint Wes Degreef van BC architects & studies te vertellen. “Zo moest hout in ons ontwerp de boventoon voeren. Omdat het een warm materiaal is, maar ook om zo de sfeer van oude boerderijen te doen herleven. Én het circulaire karakter dat die zo typeerde. De boeren gebruikten immers de omliggende bomen om hun gebouwen mee op te trekken. De houten structuren waren ook zo opgebouwd dat je ze terug kon ontmantelen om ze later op een andere plek opnieuw op te bouwen. Dat systeem van hergebruik hebben we volledig teruggebracht in deze hoeve.”
Korte werffase
Met een demonteerbaar box-in-boxsysteem in houtskelet dus. “Met een 3D-scan werd de binnenruimte volledig opgemeten. Omdat we met een box-in-box werkten, moest dat echt heel nauwkeurig gebeuren. Daarna hebben we de prefabstructuur uitgetekend op het bureau. Vervolgens gebeurde de productie van de elementen. Vier dagen nadat die aankwamen op de werf had hoofdaannemer PUUR Bouwen het houtskelet al opgetrokken. En het duurde geen week of ook de isolatie was geplaatst. Die isolatie bestaat voor de wanden uit kalkhennepisolatieplaten en onder de vloeren uit schelpen op volle grond.”
De keuze voor een box-in-boxsysteem was volgens Wes Degreef evident. “De opdrachtgever wilde het karakter van de oude boerderij, opgebouwd met bakstenen en met houten vloeren en dakspanten, absoluut behouden. Met zo’n box-in-box was dat mogelijk. De structuur van het houtskelet bleef deels zichtbaar, als knipoog dus naar de genoemde circulaire manier waarop hoeves vroeger werden gebouwd.”
Leempleister
De wens van de opdrachtgevers en BC architects & studies om elk chemisch materiaal te weren in de verbouwing, resulteerde echter in meer natuurlijke materialen dan enkel hout, kalkhennep en schelpen. Zo werden de wanden op de benedenverdieping bijvoorbeeld afgewerkt met de Brusseleir-leempleister van BC materials, een zusterbedrijf van BC architects & studies dat leemproducten voor de bouw maakt op basis van grond die afgegraven wordt voor Brusselse bouwprojecten.
Ook heel wat recuperatiematerialen vonden hun weg naar de gerenoveerde hoeve. Bij Rotor DC in Anderlecht vond de opdrachtgever bijvoorbeeld een vijf meter lange bank – die ze een nieuw likje verf gaven – en terracottategels die vroeger in de Boekentoren in Gent lagen.
Tip
“Werk samen met aannemers ervoor openstaan om circulair te bouwen”, geeft Wes Degreef nog een tip mee voor iedereen met circulaire (ver)bouwplannen. “Dat neemt al veel potentiële discussies weg. Circulair bouwen is eerlijk bouwen en ter plaatse oplossingsgericht de problemen bekijken. Niet iedereen staat zo in het vak.”