Het ontwerp voor Broeklin kwam er na ruim anderhalf jaar overleg met alle belanghebbenden in de regio en is daardoor een pak levensvatbaarder dan het omstreden en naar de prullenmand verwezen Uplace-project, het initiële plan voor de herontwikkeling van een brownfieldsite onder het viaduct van Vilvoorde in Machelen. In het indrukwekkende ecologische park van 36.700 m², naar een ontwerp van Bureau Bas Smets, ligt de focus op ‘rewilding’. De wadi’s in het park fungeren als waterbuffer. Voorts voorziet de landschapsarchitect ook heel wat pockets en strips die het landschap als het ware laten doorlopen in de hallen van Broeklin. Er komt ook een urban farm van 6.000 m² in hal 2. De ecologische stempel die Broeklin drukt op de stedelijke omgeving is dus zonder meer een grote meerwaarde voor de buurt en haar biodiversiteit.

Vragen beantwoord door Lies De Smedt, communicatiemanager bij projectontwikkelaar Uplace

Circulair?

Broeklin kan om twee redenen bestempeld worden als een circulair project; enerzijds omwille van de manier waarop het gebouwd wordt, anderzijds omdat het project de circulaire economie zal faciliteren.

De werkwinkelwijk brengt opleiding, productie en consumptie samen in grote, circulaire, moderne industriële hallen die op hun beurt een innovatieve en circulaire biotoop vormen voor maakwinkels, kantoren, kmo’s, opleidingsvoorzieningen, recreatie en cultuur. Er zal immers een ‘House of Resources’ zijn waar enerzijds afvalstromen rondgaan die een grondstof kunnen zijn voor andere huurders en anderzijds bijvoorbeeld ook kantoorinrichting kan circuleren voor hergebruik tussen de verschillende bedrijven op Broeklin.

ORG Permanent Modernity besteedde bijzonder veel aandacht aan de algemeen aangenomen circulaire richtlijn ‘design for disassembly and reuse’. De hallen zijn ontworpen als enorme permanente structuren. Ze zijn overgedimensioneerd en vormen daardoor de hardware voor steeds nieuwe gebruikers en generaties, die er doorheen de tijd andere invullingen, programma’s en interpretaties aan zullen geven. 

De dragende structuren van de hallen worden opgetrokken in duurzaam CO₂-arm beton. De stalen constructies zijn dan weer demonteerbaar en herbruikbaar. Ook de houten afwerking en bekleding worden zullen demonteerbaar en herbruikbaar zijn. De gevels en daken bestaan uit recycleerbare materialen zoals EFTE en hout.

Het bovengrondse parkeergebouw is een transitieparking: bij een dalende parkeerbehoefte door meer deelmobiliteit kan het gebouw met minimale ingrepen snel transformeren tot een kantoorgebouw. Dat is onder meer mogelijk dankzij de riante plafondhoogtes van bijna 5 meter en de centrale binnentuin voor daglichtvoorziening. 

Tijdens de werken zal zoveel mogelijk werfwater en grond gerecupereerd worden voor hergebruik op de site, zoals voor de aanleg van het grote nieuwe park.

Broeklin is een volledig fossielvrij project. De ‘solar farm’ van maar liefst 5 hectare groot voorziet de hele site van energie. De energiezuinige atria, de natuurlijke regeling van het binnenklimaat en de uitwisseling van energiestromen zorgen voor een lage energievraag in de hallen.

Ten slotte is ook de ligging van Broeklin circulair, door het herontwikkelen van een brownfield.

Grootste uitdaging?

De grote uitdaging is om vanuit Broeklin een wervend effect te creëren in de hele regio. De circulaire werkwinkelwijk kan economische activiteiten aantrekken in haar omgeving die in lijn liggen met haar filosofie rond duurzaamheid en circulaire economie. Het is dan ook de missie van Broeklin om een circulaire hotspot te creëren voor grote en kleine ondernemingen uit verschillende domeinen, met als ultieme doel een circulaire economiecluster te creëren in de Brusselse Noordrand. Er zijn ook synergieën mogelijk met de bestaande havenactiviteiten en industrieën op het vlak van transport en het hergebruik van reststromen als grondstoffen voor de bedrijven in en rond Broeklin.

Lessons learned?

Bij gelijk welk project is het van groot belang om bestaande processen en bouwconcepten in vraag te durven stellen. Ook de circulaire bouwtechnieken evolueren. Het is dus noodzakelijk om bij elk onderdeel van het ontwerp steeds opnieuw grondig na te denken of het niet beter kan op vlak van hergebruik en recyclage van materialen.

Maar ook het omgekeerde gebeurt: bepaalde ambities moeten worden teruggeschroefd omdat de regelgeving er niet op voorzien is. Zo werd veel energie gestoken in het ontwerp van een houten dragende constructie voor de transitieparking, maar de regelgeving hinkt achterop; de brandveilige certificaties ontbreken nog, en dus werden de plannen aangepast. Het is evenmin evident om productie en consumptie met elkaar te combineren, zoals in de maakwinkels, die een korte keten willen realiseren in Broeklin. De regelgeving gaat nog te veel uit van een strikte scheiding van die programmatie: de ruimte voor verkoop moet aan andere voorwaarden voldoen dan dat deel van de maakwinkel dat bestemd is voor productie. De architecten moeten dus continu de nodige creativiteit aan de dag leggen om die circulaire doelstellingen waar te maken.

Technische fiche:

Opdrachtgever: Uplace nv

Ontwerper(s): ORG Permanent Modernity & Landschapsbureau Bas Smets

Uitvoerend architect: Jaspers-Eyers Architects

Hoofdaannemer: n.n.b.

Studiebureau(s): VK Architects & Engineers

Timing: start bouw: zomer 2021, opening: eind 2023