Casestudy: Centr’Al, Vorst

Sinds vorig jaar prijkt aan de Alsembergsesteenweg in de Brusselse gemeente Vorst een nieuw complex bestaande uit twee gebouwen voor diverse sociale voorzieningen. Het complex, dat de naam Centr'Al kreeg, fungeert als poortgebouw voor de Albertwijk en werd ontworpen door B-architecten uit Antwerpen. Gezien de technische specificiteit van de projectsite stond het al vroeg vast dat heel veel van de bouwtechnieken en uitvoeringsoplossingen op maat van het project uitgewerkt moesten worden. Toch slaagde de ontwerpers erin een aantal bouwelementen volgens de principes van circulair bouwen uit te voeren. Het project omvatte ook nog de heraanleg van het Albertplein. Daarvoor zorgde OMGEVING.

Vragen beantwoord door Karol Grygolec van B-architecten


Centr’Al en de heraanleg van het Albertplein zijn het resultaat van een beperkte architectuurwedstrijd die de gemeente Vorst in 2014 organiseerde onder de naam Albertpool in het kader van Duurzaam Wijkcontract Albert. Het opzet was tweevoudig: het creëren van nieuwe ontmoetingsruimten die de sociale cohesie in de wijk kunnen bevorderen enerzijds en het Albertplein heraanleggen anderzijds.

Het Albertplein op het kruispunt van de Besmelaan en de Alsembergsesteenweg bleef na de heraanleg van het premetrostation Albert over als een slecht ingerichte openbare ruimte van erbarmelijke kwaliteit. In het concept van B-architecten stonden twee compacte nieuwe gebouwen met sportieve en culturele buurtvoorzieningen centraal. Die twee gebouwen vormen vandaag een poort naar de Albertwijk. De grote publieke ruimtes zoals het auditorium en de sportzalen bevinden zich op de hoeken van de gebouwen. Dankzij de transparante gevels activeren de gebouwen het kruispunt met hun levendige functies.

Voor beide gebouwen werden de programma’s zo compact mogelijk gestapeld. Die programma's bestaan het auditorium en de sportzalen voorts uit een wijkrestaurant, polyvalente ruimtes, een foyer die zich spreidt over verschillende verdiepingen en een dakterras dat gebruikt kan worden voor zachte sport- of andere activiteiten. Onder de overdekte buitenruimtes bevinden zich de toegangen tot de gebouwen.

Samen met de heraanleg van het Albertplein, waar OMGEVING voor zorgde, plaatst Centr’Al De Albertwijk, een bruisend en drukbevolkte stadsdeel, positief op de Brusselse kaart.


Circulair?

De circulariteit van dit project kan op verschillende vlakken worden gezien worden. Op sociaal gebied en op meer klassiek, puur technisch vlak.

In eerste instantie is dit project circulair door het invoeren van een publiek programma op de specifieke locatie. De bouwgronden die in lokale economische context en binnen het kader van hedendaagse markteconomie niet ontwikkelbaar verklaard werden, zijn nu herbestemd om te worden gebruikt door de lokale bevolking. De gronden zijn dus geherwaardeerd en terug aangesloten op het economische circuit van de buurt. Met dit project is ook de omgeving opnieuw geactiveerd, waardoor de omliggende commerciële winkeltjes en horecazaken beter kunnen functioneren. De focus van dit project lag met andere woorden vooral op circulaire stedenbouw en het circulaire gebruik van de beschikbare en toch schaarse ruimte in de stad. Het project is dus duurzaam omdat het bijdraagt aan de verhoging van de sociale cohesie in de buurt en die buurt heractiveert.

Technisch gezien is de projectsite zodanig specifiek dat heel veel van de uitvoeringsoplossingen en bouwtechnieken op maat van dit project uitgewerkt moesten worden. Toch zijn wij erin geslaagd om een aantal bouwelementen volgens de principes van circulair bouwen uit te voeren. Zo zijn alle gevels uit natuursteen volledig demonteerbaar dankzij het gebruik van gevelmodules met gestandaardiseerd formaat. De gevelpanelen zouden in de toekomst in andere projecten kunnen worden toegepast.

Daarnaast zijn alle onderdelen van het ventilatiesysteem voornamelijk in opbouw uitgevoerd, waardoor ze in de toekomst recupereerbaar zijn voor andere bouwinitiatieven.

Het programma van de gemeente was ook zeer ambitieus in vergelijking met de beperkte oppervlakte van de bouwgrond, die toch zeer klein was. De stapeling van de functies en grootschalige uitkragingen hebben gezorgd voor een groot ruimtelijk rendement, wat natuurlijk ook een van de principes van circulair bouwen is.


Grootste uitdaging?

Dat laatste vormde ook de grootste uitdaging voor ons: om gestapeld en uitkragend te werk te gaan op twee kleine percelen op de hoeken van twee naburige bouwblokken boven de functionerende metrotunnels was een zeer specifiek stabiliteitsconcept, maar ook een zeer uitdagend bouwproces, nodig.


Lessons learned?

Wij zien dit project voornamelijk als een experiment en een oefening in circulaire stedenbouw. Wij konden hier dus in het echt zien hoe publiek toegankelijke programma’s de verloren ruimtes in de stad kunnen saneren en opwaarderen en hoe buurtgerichte initiatieven van het gemeentelijke bestuur het sociale weefsel in een wijk kunnen heractiveren en versterken. En natuurlijk hoe de architecturale vorm van publieke gebouwen deze initiatieven verwezenlijkt. 


Technische fiche:

Opdrachtgever: gemeente Vorst

Ontwerper(s): B-architecten

Landschapsarchitect: OMGEVING

Studiebureaus stabiliteit: UTIL Struktuurstudies (stabiliteit), boydens engineering (technieken en duurzaamheid), Bureau De Fonseca (akoestiek)

Hoofdaannemer: in Advance

Staalbouwer: Janssens 

Timing: september 2017 – februari 2020

Deel dit artikel:

Onze partners