Vragen beantwoord door Nicolas Raemaekers, medeoprichter OSK-AR architecten

De klassen in de nieuwe school, in een zeer dens en dichtbevolkt deel van Sint-Jans-Molenbeek, werden per twee geschakeld om co-teaching mogelijk te maken en op het dakterras kwamen educatieve moestuinen voor de leerlingen. Verder werd er ook een auditorium en een zogenaamd FabLab op maat van de leerlingen voorzien.

Circulair?

Die ruimtes worden ook naschools opengesteld voor buurtbewoners. Dat de school, die volledig conform de strikte Brusselse normen voor passiefbouw werd gebouwd, ook voor de omgeving een betekenisvolle rol kan vervullen, is op zich al circulair, want voorkomt de nood aan andere gebouwen.

Daarnaast is ook het ontwerp circulair in die zin dat aanpasbaarheid een belangrijk uitgangspunt was. Er werd geopteerd voor een compact volume dat opgebouwd is uit een skeletstructuur in prefabbeton. Toegegeven, niet bepaald een circulair materiaal vanuit ecologisch standpunt, maar gezien zijn levensduur dan weer wel duurzaam. De keuze voor prefabbeton maakte enerzijds een zeer kosten- en energie-efficiënt bouwproces mogelijk – het gebouw met een totale oppervlakte van zo’n 4.200 m² werd op minder dan één jaar tijd gerealiseerd – en anderzijds een zeer flexibel, toekomstbestendig schoolgebouw, doordat de indeling van het gebouw – binnenwanden in gipskarton – én de gemakkelijk bereikbare en modulaire en op uit- of inbreiding en vervanging ontworpen technische installaties relatief eenvoudig en kostenefficiënt aangepast en/of uitgebreid kunnen worden om in te spelen op de steeds veranderende noden van het onderwijs.

De buitenschil is opgebouwd uit geprefabriceerde gevelcassettes. Elke cassette heeft een houten structuur die opgevuld werd met rotswol en afgewerkt met de karakteristieke goudkleurige geprofileerde staalplaat. Het gevelsysteem is modulair opgebouwd en bijgevolg ook eenvoudig partieel te vervangen en maakt eventuele uitbreidingen mogelijk. Zo vermijden we dat een schoolgebouw al na tien of twintig jaar niet meer als dusdanig ingezet kan worden en vervangen moet worden door een nieuwbouw.

Grootste uitdaging?

De grootste uitdaging in dit project was ongetwijfeld het realiseren van het zeer uitgebreide programma in een bijzonder dichtbevolkte wijk, waar kwalitatieve open buitenruimte een zeer schaars goed geworden is. Het gebouw is daarom zeer compact ontworpen, zodat de – letterlijke – footprint tot een absoluut minimum herleid kon worden. Op die manier wordt de buitenruimte van de school gemaximaliseerd en zelfs aangevuld met een groen dakterras en wordt het verder dichtslibben van het bouwblok vermeden. OSK-AR architecten en B612 Associates realiseerden een nieuw schoolgebouw, maar zorgden er tegelijk ook voor dat de site ademruimte geeft aan de sterk verdichte wijk.

Lessons learned?

Dit project maakt zeer goed duidelijk hoe belangrijk het is voor de duurzaamheid van een project om al van bij de eerste ontwerpschets consequent rekening te houden met constructiemethodes, detaillering en zelfs de implementatie van de technieken. Enkel door echt álle facetten van het gebouw architecturaal, technisch of structureel doordacht te ontwerpen en optimaal op elkaar af te stemmen kunnen we echt tot een breed gedragen en duurzaam eindresultaat komen. Nog voor het gebouw er effectief staat, moet al nagedacht worden over de latere toekomst ervan.

Wij opteren er met OSK-AR architecten steeds voor een flexibel en toekomstbestendig gebouw – lees: een skeletstructuur met vrije indelingsmogelijkheden – te ontwerpen dat zich relatief eenvoudig laat aanpassen zodat het ook in de toekomst een passend antwoord kan blijven bieden op de steeds veranderende eisen. Misschien wil men het schoolgebouw ooit omvormen tot kantoorgebouw of buurthuis of … ? Wel, dat kan dus. Een flexibel en toekomstbesteding gebouw maakt dit soort toekomstige radicale reconversies mogelijk.

Technische fiche:           

Opdrachtgever: Administration Communale de Molenbeek Saint-Jean

Ontwerper(s):    OSK-AR architecten & B612 Associates

Studiebureau(s): MK Engineering (stabiliteit), Balt Building Engineering (stabiliteit), ASM Acoustics (akoestiek)

Hoofdaannemer: BPC

Timing: voltooid in 2019