Vragen beantwoord door a-tract architecture en BLIEBERG architects of a circular economy.

Circulair?

“Het ontwerp moest flexibel en energiezuinig zijn en gebouwd worden met duurzame materialen en technieken. Die vraag vertaalden we naar een circulair, multifunctioneel én toekomstbestendig gebouw. Het is het tweede circulaire gebouw dat door a-tract architecture gerealiseerd werd na LAB2FAB in Houthalen-Helchteren", vertelt Chantal Goos, architecte bij a-tract architecture.

Kris Blykers van BLIEBERG architects of a circular economy: “De opdrachtgever was er vanaf de eerste bespreking voor gewonnen om in te zetten op circulariteit. Tegelijk werd de vinger op de knip gehouden. Uit dit gebouw is geleerd wat zonder meer wél en wat niet zomaar lukt. Kennisverspreiding over die beide aspecten is een noodzaak om circulair bouwen de boost te geven die het verdient.”

“Grote overspanningen vormen de basis", gaat Goos voort. "Ze maken het gebouw flexibel en maximaliseren de toekomstmogelijkheden ervan. Er werden niet-hybride materialen toegepast die bij einde levensduur eenvoudig van elkaar te scheiden zijn. Materialen kunnen zo integraal herbruikt worden, zoals de staalstructuur met boutverbindingen, CLT-wanden, prefabbetonpanelen, technieken in opbouw ... Bovendien werden tweedehandsmaterialen toegepast, zoals Eurodal-platen en de houten gevelbekleding. De betonplaten werden, omwille van het beperkte aanbod, verwerkt in een patchwork in verschillende diktes, maten en afwerkingen. De verkoolde gevelplanken van Shou Sugi Ban verwijzen naar het koolmijnverleden. Het verkolen zorgde ook voor een extra beschermlaag en hedendaags uiterlijk. Door de toepassing van lichte materialen, zoals steeldeck, wordt de materiaalbehoefte van structuur en funderingen beperkt. De verlichting wordt as a service aangeboden door ETAP Lighting. “

Grootste uitdaging?

“Hoewel het gebouw op vlak van architectuur opgevat is als een industrieel gebouw, betreft het een opleidingsgebouw, waardoor bijkomende eisen gesteld worden op bijvoorbeeld het vlak van brandveiligheid. Daarnaast was het aanbod op de tweedehandsmarkt soms beperkt en moesten we slimme keuzes maken en outside the box denken om die tweedehandsmaterialen een nieuw leven te geven.”

Lessons learned?

“Circulair bouwen begint al vanaf de conceptfase. Er moet een duidelijk standpunt worden ingenomen worden door ontwerper én opdrachtgever om tot de beste resultaten te komen. Daarnaast hebben we zo duurzaam mogelijke materialen gebruikt, maar die hebben toch nog progressiemarge. Zo is rotswol van nature een zeer duurzaam materiaal, maar de productie én eventuele recyclage tot nieuwe grondstof vergen veel energie. Toch is recyclage uiteraard te verkiezen boven de rotswol te dumpen op het stort, iets dat helaas nog te vaak gebeurt. We verwachten wel dat de recyclageprocessen verder zullen verduurzamen. De CLT-wanden vereisen geen bijkomende afwerking en kunnen integraal hergebruikt worden indien ze slim toegepast worden, maar we hebben wel moeten vaststellen dat ze toch een grote ecologische impact hadden veroorzaakt door het transport ervan. Over steeldeck leerden we in het verleden dan weer dat, hoewel het materiaal perfect hergebruikt zou kunnen worden, dat zelden gebeurt omdat de arbeidskosten van demontage en hermontage hoger liggen dan die voor het plaatsen van nieuwe steeldeck”, besluit Goos.

Technische fiche

Opdrachtgever: PLOT – Provincie Limburg Opleiding en Training

Ontwerper: a-tract architecture

Circulair expert: BLIEBERG architects of a circular economy

Hoofdaannemer: Mathieu Gijbels

Studiebureau(s): Archimedes (stabiliteit) en IKP Engineering (technieken)

Timing: november 2017 – oktober 2019