Het Gentse wooncoop realiseert collectieve projecten waarmee het een alternatief biedt voor klassiek huren en kopen. Wie ‘wooncoopt’, zweeft een beetje tussen die twee manier van wonen. Een woningcoöperatie is immers een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen – wooncoop werkt dan ook altijd vraaggedreven – om hun woonbehoefte te behartigen, door middel van een onderneming waarvan ze samen eigenaar zijn en die ze democratisch controleren. Wie coöperant wordt, doet dat door aandelen te kopen. Hoeveel, dat hangt volledig af van zijn financiële situatie. Zo kunnen bewoners hun eigen maandlast bepalen, wat hen in staat stelt doorheen hun ‘wooncarrière’ meer of minder kapitaal te sparen.

“Wie een dak boven zijn hoofd wil, kan een huis huren of er een kopen”, vertelde Karel Lootens, mede-oprichter van wooncoop tijdens de overdracht, die uiteraard coronaproof gebeurde. “Wie woont via wooncoop, doet eigenlijk de twee. Het gaat om een mix. Een woningcoöperatie combineert alle voordelen van wonen met een huurformule met die van eigenaar zijn van een woning. Enerzijds dragen we zo bij aan een meer circulaire manier van wonen, anderzijds maken we wonen zo een pak meer betaalbaar. Want een huis kopen wordt steeds moeilijker. In Vlaanderen is het concept vrij nieuw, maar landen als Duitsland, Frankrijk en Zwitserland en de Scandinavische landen hebben daar al langer een traditie in. In een stad als Zürich is bijvoorbeeld al een vijfde van de woningmarkt coöperatief aangepakt.”

Ook middelen van niet-bewoners

“In een woningcoöperatie ga je aan de slag als huurder, met een huurcontract, maar wordt vertrokken vanuit een woonkost. Daarbij zijn twee uitgangspunten belangrijk. Ten eerste dat familie, vrienden en kennissen als zogenaamde achterban mee kunnen zorgen dat wonen betaalbaar wordt voor de bewoner. Daarnaast is er ook het gegeven dat ook niet-bewoners mee kunnen investeren. Er staat verschrikkelijk veel geld op spaarboekjes en zichtrekeningen. Waarom daar niet op een andere manier rendement mee genereren: door over te stappen naar een ethische, impactgedreven investering bij wooncoop? Zo zorgen we ervoor dat wonen voor iedereen een haalbare kaart wordt.”

Hoe krijgt het financiële plaatje dan precies vorm? Lootens: “Wat onze prijsberekening bijzonder maakt, is dat wij daarbij de kloof tussen huurders en woningeigenaars willen dichten. Wij geven onze bewoners een keuze. Ze kunnen ervoor kiezen op coöperatief eigenaar te worden, dan gaan ze relatief veel kapitaal inbrengen of opbouwen over de jaren heen. Financieel interessant, maar je moet het je wel kunnen permitteren. Daarom kunnen bewoners er ook voor kiezen coöperatief te huren. Ze betalen dan maandelijks een vast bedrag, net zoals bij klassiek huren. Uniek aan ons model is dat er ook kan worden gekozen voor een combinatie van die twee opties. Dat laat ons toe een oplossing te vinden op maat van de financiële mogelijkheden van de bewoner, die we nog kunnen laten evolueren als die financiële situatie verandert. Het zeggenschap binnen de woningcoöperatie is voor iedereen hetzelfde, welke optie ook gekozen werd. Bewoners of investeerders kunnen ook op elk moment uit wooncoop stappen. Ze krijgen hun geïnvesteerd kapitaal dan terug, min wat wij noemen de slijtagewaarde. Niet-bewoners ontvangen hun kapitaal terug plus een rendement.”

Woonmobiliteit

“Met wooncoop verkopen we geen woningen in de klassieke zin van het woord, omdat we ervan uitgaan dat wonen geen financieel product is. Dat betekent ook dat we niet denken op korte, maar wel op lange termijn. Zo kunnen we duurzame ecologische keuzes maken, die ervoor zorgen dat coöperatief wonen voor volgende generaties ook een optie is, idealiter in eenzelfde woonproject als waar de vorige generatie gewoond heeft.”

“Wie een huis bouwt of verbouwt, doet dat meestal naar de noden die hij op dat moment heeft, waardoor het huis ooit te groot, te klein, of gewoon niet langer geschikt is. Dat probleem biedt wooncoop het hoofd, door wat wij noemen de woonmobiliteit, die inherent is aan ons woonconcept: de mogelijkheid om binnen een of doorheen meerdere projecten binnen de woningcoöperatie te verhuizen naar een woning die voldoet aan die de veranderde woonbehoeften.”

“Echt pionierswerk”

“Ik weet dat wooncoop het niet eenvoudig heeft gehad zijn concept te verkopen bij banken, maar het is Karel en zijn team toch gelukt, en daarmee hebben ze een substantiële bijdrage geleverd aan het betaalbaar houden van wonen”, nam vorige winnaar van de award Veerle Labeeuw van Vlaanderen Circulair het van Lootens over. “Het concept van wooncoop mag gerust ook als circulair bestempeld worden. Wooncoop zet immers vol in op verlenging van de levensduur van de huizen die het realiseert via doordachte keuzes op het vlak van materiaalgebruik, duurzame productkeuzes, via as a service waar het kan, en de woonmobiliteit.”

“Beslissen aan wie we de Circubuild-award zouden doorgeven was niet simpel voor ons omdat we de inspanningen van álle ondertekenaars van de Green Deal Circulair Bouwen naar waarde schatten – dat wil ik graag benadrukken. Daarom hebben we ons in onze keuze laten leiden door het pijnpunt in de transitie naar circulair bouwen dat we als laureaat moeten benoemen bij het doorgeven van de award. En dat is het feit dat circulair bouwen vandaag nog altijd gezien wordt als duurder dan traditioneel bouwen – dat komt in onze gesprekken met stakeholders vaak naar voren. Het is pas wanneer bouwheren en architecten zien dat er opties zijn waarin circulair bouwen goedkoper is, dat ze het écht zullen gaan doen. Het bijzondere aan wooncoop is dat het echt is gaan experimenteren en zoeken naar innovatie binnen dat thema. De woonbenadering van wooncoop is betaalbaar én circulair. Karel en zijn team hebben daarom volgens ons echt pionierswerk verricht, en dat is toch wat de Circubuild-award precies beloont”, besloot Labeeuw.

Wie meer wil weten over wooncoop, de beschikbare wooncooppanden of de (toekomstige) wooncoopprojecten, hoeft maar naar de website van wooncoop te surfen. In de komende weken zal Karel Lootens exclusief voor Circubuild ook dieper ingaan op het hoe en waarom van het financiële model van wooncoop.