Circulair ontwerp voor nieuw zwembad Lokeren (B2Ai architects en VenhoevenCS)

Het nieuwe zwembad komt tegen de bestaande sporthal en maakt van het sportcomplex een logische eenheid. Het is zo gepositioneerd dat de oude bomen langs de Sportlaan kunnen blijven staan en zelfs de route naar het zwembad begeleiden. De entree van het nieuwe Durmebad begeleidt bezoekers meteen ook naar het hart van het complex en moet het op die manier toegankelijker maken.

Het zwembad zelf oogt met opzet bescheiden. Wel valt de transparante plint meteen op. Daardoor valt daglicht royaal binnen en is de sociale controle optimaal; passanten kunnen de zwemmers binnen zien en zelfs, door het gebouw heen, het landschap aan de andere kant van het zwembad. Door de toepassing van een naturel houten dakconstructie binnen en gebrand hout in de façades is het gebouw ook in harmonie met het park.

Sportieve ontmoetingscluster

"Met het nieuwe zwembad accentueren we de sportieve pool aan de Sportlaan. Het sporten wordt zichtbaar, en zien sporten doet sporten", vertelt Kevin D'Hondt, partner bij B2Ai architect. "We wilden het zwembad, de bestaande sporthallen, het jeugdcentrum, de sportdiensten en de buitensportfaciliteiten op een slimme manier met elkaar verzoenen en een boeiende sportieve ontmoetingscluster creëren."

Met een wedstrijdbad en doelgroepenbad met verstelbare bodems, recreatiebaden, een peuterbad en een wellnessruimte bedient het nieuwe Durmebad zowel wedstrijdsporters als recreanten en zwemleskinderen.

De horecagelegenheid in het ontwerp van B2Ai architecten en VenhoevenCS versterkt de connectie tussen binnen en buiten, met een voorplein dat met niveauverschillen en speelelementen ook buiten uitnodigt tot spel en ontmoeting. De voorheen versnipperde ruimte rond het complex pakken de ontwerpers ook aan en vormt straks een aangenaam groen en publiek geheel. Het park zal ook kunnen worden ingezet tijdens de Lokerse Feesten en deel uitmaken van het hele Feestenparcours. "Ik zie het al helemaal voor me: straks zit je op de rand van het zwembad en ben je omringd door de groene bomen in het park", droomt Manfred Wansink, architect en partner bij VenhoevenCS al over het eindresultaat. "Je ziet de fietsers die onder het complex doorrijden, maar ook de sporters in de andere delen van het gebouw.”

Gevel ophangen

Het is de betrachting van het team rond B2Ai architecten en VenhoevenCS zo circulair als mogelijk te bouwen. Dat willen ze doen door middel van verschillende gerichte ontwerpkeuzes en circulaire bouwmethoden. Niet alleen de dakconstructie maar de hele structuur – liggers en kolommen – van het nieuwe zwembad, bestaat uit hout afkomstig uit duurzaam beheerde Europese bossen. Bovendien wordt die structuur uitgevoerd met droge verbindingen. De ontwerpers willen de gevelelementen aan die structuur ophangen. "De exacte detaillering van die gevelpanelen is nog te bekijken", vertelt D'Hondt. "Sowieso wordt het gebrande hout aan de buitengevel alvast geschroefd bevestigd."

Qua gevel en structuur willen de ontwerpers "zo droog als mogelijk" gaan, niet alleen met het oog op hergebruik, maar zeker ook om een snelle uitvoering mogelijk te maken. Snelheid en efficiëntie van uitvoering was ook bij het ontwerp van het dak een uitgangspunt. Dat zal worden opgebouwd uit geprefabriceerde Lignatur-elementen, die onder het motto 'ruwbouw als afbouw' meteen ook zorgen voor een mooie afwerking, een goeie overspanning en een aangename akoestiek.

Toepassing duurzaam beton wordt onderzocht

Het circulaire karakter van het nieuwe Durmebad eindigt niet bij droge verbindingen en hout als belangrijkste materialen. De omgevingsvergunningsaanvraag werd nog maar recentelijk ingediend en dus kunnen de architecten nog geen concrete materialen naar voren schuiven, maar ze hebben er wel al enkele ideeën rond. Zo zijn recycleerde materialen voor hen zeker een optie. D'Hondt: "Kuip, perron (de vloer in het zwembad, red.) en kelder zullen in beton met natte verbindingen worden uitgevoerd. Daar is er tot op heden nog geen vlot realiseerbare en betaalbare ciruclaire oplossing voor. De waterdruk en -dichting zijn zeer belangrijke elementen om rekening mee te houden bij het ontwerpen en realiseren van een zwembad en dan kom je voorlopig nog bij dergelijke materialen uit. Ook zit je met een harde context: intensief gebruik, frequente reiniging met bovendien harde producten … We denken er echter wel over na gerecycleerde granulaten te gebruiken voor dat beton, maar dat zal zowel door ons en de ingenieurs als door de aannemer goed onderzoek en nazicht vergen."

Hergebruik

In de droge zones zullen de architecten bekijken hoe ze ook daar wel volop de circulaire kaart kunnen trekken. Zo denken ze aan een ontvangstmeubel uit hergebruikte materialen of uit restafval vanop de werf. Ook hergebruik van sanitair of meubilair uit het oude zwembadgebouw wordt bekeken. Producten met een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk, niet enkel bij productie maar ook qua transport tot de werf, daar draait het voor de ontwerpers om.

BIM-model gebruikt voor onderhoud

De gekozen formule van de stad houdt een 30-jarig onderhoud in. Daardoor zijn de ontwerpers verplicht te ontwerpen met zaken als onderhoud, hergebruik en reparatie in gedachten. Het BIM-model dat zal worden opgemaakt, zal later ook gebruikt worden voor het onderhoud – door VMA – van het gebouw, als onderdeel van het as-builtdossier. Specifieke afspraken of intenties om te werken met Madaster of een ander materialenpaspoort zijn er niet. De architecten beschouwen een materialeninventaris als een integrale eigenschap van het BIM-model, waarin alles dus zal kunnen worden teruggevonden.

De architecten hopen door hun circulaire insteek met hun ontwerp een minimale impact op de omgeving te creëren. "Wat er al is en nog voldoet, behouden we zoveel als mogelijk. Denk aan de onderdoorgang of dus aan de bestaande bomen langs de Sportlaan. Ook de bestaande hoogspanningscabine, weliswaar wat ongelukkig ingeplant maar recent pas volledig vernieuwd, behouden we in ons ontwerp", aldus D'Hondt. 

Betere isolatiescore dan gevraagd

Het duurzaamheidsplaatje wordt vervolledigd door een minimalisatie van het energieverbruik. Dankzij een isolatiescore die beter is dan gevraagd en zeer efficiënte technieken en zonnepanelen op het dak kunnen de ontwerpers een gebouw realiseren met een E-peilscore van slechts 52.

Lokeren is straks, in de herfst van 2023, een sociaal en maatschappelijk relevant gebouw rijker, dat zich duurzaam inpast in de omgeving en bijdraagt aan de sociale cohesie in de stad.