De geïnteresseerde bouwteams hadden van opdrachtgevers Stad Brussel (bibliotheek) en de Vlaamse Gemeenschapscommissie (gemeenschapscentrum) een ruime vrijheid gekregen bij het opmaken van projectvoorstellen waarmee zij, binnen het beschikbare budget, het gevraagde bouwprogramma konden realiseren op de bestaande site aan de Emile Bockstaellaan en de Gustave Schildknechtststraat. Ze moesten daarbij rekening houden met de resultaten van een bevraging die de noden van de organisaties die het gemeenschapscentrum gebruiken en die van de buurtbewoners uitgebreid in kaart had gebracht.

OSK-AR architecten, ZAmpone Architectuur en aannemer Democo, die de krachten hadden gebundeld met atelier Arne Deruyter voor het landschapsontwerp en met de studiebureaus BAS (stabiliteit), hp engineers (technieken) en D2S International (akoestiek), wonnen de design & build-wedstrijd met een ontwerp dat inzet op ontpitting en vergroening van het binnengebied, kindvriendelijkheid en integrale toegankelijkheid en met een grote focus op hergebruik enerzijds en multifunctionaliteit en aanpasbaarheid anderzijds ook als doorgedreven circulair te bestempelen valt.

Het gemeenschapscentrum Nekkersdal is vandaag een kluwen van verschillende gebouwen op een haast volgebouwd perceel. Er was nood aan structuur, leesbaarheid, meer comfort en meer ruimte voor groen en ontmoeting. Ook de bib pal ernaast was aan een update toe. De plannen van OSK-AR architecten en ZAmpone Architectuur voorzien concreet in een nieuw gebouw voor de bib van drie bouwlagen, in een nieuw gebouw voor het theater van het gemeenschapscentrum en in de renovatie en/of herbestemming van het herenhuis aan de Emile Bockstaellaan, de bestaande theaterloods – waarin een box-in-box komt – en het aansluitende oude fabrieksgebouw. De gebouwen die bewaard blijven zullen plaats bieden aan het Huis van het Kind, een eetcafé met terrassen langs de Emile Bockstaellaan, overdekte speelruimte, de buitenschoolse opvang IBO Nekkersdal, een buurtkeuken, vergaderzalen, een conciërgewoning en verschillende multifunctionele ruimtes. De bestaande sportzaal blijft behouden met dezelfde functie.

recuperatiematerialen uit opslagplek Democo

Een deel van de panden gaat tegen de vlakte zodat plaats ontstaat voor een groen binnengebied en een semi-publieke doorsteek van de Emile Bockstaellaan naar de Gustave Schildknechtstraat voor wandelaars, fietsers en gebruikers en bezoekers van de site. OSK-AR architecten, ZAmpone Architectuur en Democo bepaalden niet zomaar lukraak welke gebouwen moesten verdwijnen, maar bestudeerden grondig welke het meeste rijp waren voor de sloop. Voor al die gebouwen werd wel een inventaris opgemaakt van materialen die konden worden gerecupereerd voor hergebruik in het project, zoals onder meer kabelgoten.

De nieuwe materialen die nodig waren voor de make-over, werden dan weer zo veel als mogelijk geoogst uit andere projecten. Op dat vlak bleek Democo bijzonder waardevol, aangezien het op de site van Tour & Taxis in Brussel, op een steenworp van de site van Nekkersdal en de Lakense bib, een opslagplek aan het bouwen is voor recuperatiemateriaal uit zijn afbraakwerken. Onder meer gevelstenen, houten balken, akoestisch absorberend materiaal en buitenverharding krijgen zo een tweede leven in het bouwproject.

Aanpasbare gebouwen

Ook op gebouwniveau is er in het project sprake van circulair bouwen. Het nieuwe gebouw van de bib – nodig omdat het oude de zware last van extra boeken niet langer probleemloos kon dragen – krijgt een kolomstructuur en hoge verdiepingsruimtes zodat het zich in de toekomst makkelijk laat aanpassen aan nieuwe functies. De nieuwe theaterzaal, met een capaciteit van zo’n 160 personen, wordt dan weer gebouwd als een grote betonnen doos die de volgende 100 jaar flexibel kan worden ingevuld en zo ook voor andere doeleinden dan theater kan worden gebruikt.

Een oude loods aan de Gustave Schildknechtstraat zal ten slotte deels worden ontmanteld zodat het karkas door het gemeenschapscentrum op verschillende manieren ingezet kan worden.

De hele site wordt verwarmd met een gedeelde warmtepomp waarvoor zonnepanelen de stroom leveren.

Werken binnen een jaar van start

De werken, die zo’n 18 maanden zouden duren en waarvoor wel nog een vergunning moet worden verleend, zouden ten vroegste eind 2024 en ten laatste begin 2025 moeten starten. Tijdens de werken zal Nekkersdal uitwijken naar verschillende locaties. De bibliotheek zou dankzij een slimme fasering van de werf operationeel moeten kunnen blijven.