Als het Facilitair Bedrijf er geen pilootproject voor het duurzaam verbouwen van kantoorgebouwen van had gemaakt, zou het gebouw daterend uit de jaren 70 langs de Passionistenlaan waarschijnlijk afgebroken zijn. De structuur van het gebouw was immers in erbarmelijke staat. De bestemming 'kantoor' mocht echter enkel en alleen behouden blijven wanneer die structuur van ter plaatse gestorte betonnen kolommen en ribbenvloeren overeind bleef, omdat het gebouw in een woonwijk ligt. De ingenieurs van UTIL Struktuurstudies, verantwoordelijk voor de stabiliteitsstudie in het project, moesten na ontmanteling van het kantoorgebouw naar eigen zeggen op verschillende plaatsen curatief ingrijpen om het skelet herbruikbaar te maken voor een nieuwbouw.

Toch werd de bestaande structuur uiteindelijk deels ontzien in het nieuwe gebouw. De architecten van OFFICE Kersten Geers David Van Severen kozen er in hun ontwerp, waaraan ook hp engineers (studie technieken), Bureau Bouwtechniek (projectondersteuning en EPB-advies en -verslaggeving) en Landinzicht Landschapsarchitecten (omgevingsaanleg) hun bijdrage hadden, immers voor een slanke onafhankelijke prefabbetonstructuur van kokers en luifels met daarop hier en daar balkons te ontwerpen rond de bestaande structuur. De betonkokers, 12 cm dik, hebben een eigen fundering en dienen om de luifels en balkons, elk 16 cm dik, te dragen. De nieuwe structuur uit geprefabriceerd architectonisch beton is slechts horizontaal verankerd aan het bestaande gebouw.

Huiselijke schaal

De architecturale kwaliteiten van het nieuwe kantoorgebouw worden voornamelijk bepaald door de toevoeging van een aantal lagen in de gevel en hun ritmisch spel. Zo heeft het nieuwe buitenschrijnwerk met hoge isolatiegraad – dat in de reeds bestaande structuur kwam, zodat het dieper ligt dan de nieuwe betonstructuur – een eigen ritmiek en kragen ook de betonluifels niet overal even ver uit. De luifels, die cirkelvormige perforaties hebben, waardoor ze lichter zijn, minder doorbuigen en zonlicht kunnen doorlaten, steken verder uit aan de zuidelijk gerichte gevels en creëren zo een speels gevelbeeld. Op sommige plaatsen werden ze dus ook toegankelijk gemaakt voor bezoekers en personeel – op die plaatsen werden de perforaties ingelegd met glasplaten – en kwam om die reden een balustrade. Die balkons zijn ter hoogte van de verdiepingsvloeren tussen de slanke kokerwanden opgelegd.

Aan de bovenkant van het gebouw zorgt een verhoogde kroonlijst voor een beëindiging en visuele afscherming van de technische installaties op het dak. Het wisselende perspectief door de variërende gevelritmiek en de ogenschijnlijk her en der geplaatste balustrades, geven het gebouw een huiselijke schaal. Het verliest als het ware het typische karakter van een kantoorgebouw en past zich zo perfect in binnen de woonwijk waarin het gelegen is.

Circulaire eigenschappen

De onafhankelijke façade is naast een architecturaal ook een technisch instrument. Zo fungeren de uitkragende luifels aan de zuidelijke gevels niet enkel als speels element, maar ook als zonwering. Daarnaast lopen alle technische leidingen vanaf het dak door het extra betonskelet.

Dat laatste heeft een groot effect op het circulaire karakter van het gebouw omdat zo vrij indeelbare, flexibele plattegronden ontstaan, met maximale plafondhoogte. Daarom werden binnen ook demonteerbare systeemwanden geplaatst. Maar het gebouw heeft nog meer circulaire eigenschappen. Naast het feit dat een bestaande structuur hergebruikt wordt, maakt ook de nieuwe afzonderlijke structuur uit geprefabriceerde elementen in architectonisch beton het nieuwe kantoorgebouw meer circulair. Die structuur werd immers demonteerbaar geplaatst zodat de elementen in hun huidige vorm zouden kunnen worden gebruikt. Leverancier Urbastyle, dat ook voorzag in de boordstenen voor in de omgevingsaanleg, laat echter weten dat het gebruikte beton ook voldoet aan de geldende eisen om gerecycleerd te worden als grondstof voor nieuwe betontoepassingen of als funderingsmateriaal, mocht het gebouw ooit gesloopt worden.

"Duurzaam voorbeeld voor bouwheren, ontwerpers en fabrikanten"

Het nieuwe kantoorgebouw werd op de uitreiking van de FEBE Element Awards 2021, op 25 november, bekroond met de hoofdprijs in de categorie Outstanding Precast, waarin projecten worden gelauwerd die het inventieve aspect van prefabbeton benadrukken. De motivering van de jury luidde als volgt: “Dit project toont aan hoe door het behoud van de bestaande betonstructuur en toevoeging van nieuwe hedendaagse bouwelementen gebouwen een nieuw langdurig leven kunnen krijgen. Daarnaast voorzien de ontwerpers ook een grote mate van flexibiliteit in het open plan waardoor de gebruikers alle vrijheid kennen om de ruimtes nuttig te kunnen blijven gebruiken, ook in de verdere toekomst. Beide aspecten kaderen in de ambities van het circulaire bouwen. Het project kan gezien worden als een voorbeeld voor bouwheren, ontwerpers en fabrikanten van hoe men op kwalitatieve en duurzame wijze kan omgaan met bestaand patrimonium."

Het nieuwe gebouw herbergt naast kantoorruimtes en vergaderzalen ook spreekruimtes en polyvalente zalen. De Vlaamse overheid zal het gebouw zelf gebruiken voor onder meer de Vlaamse Belastingdienst en het agentschap Opgroeien. In 2020 werd het kantoorgebouw opgeleverd, een jaar eerder waren de werken, uitgevoerd door Himpe, gestart.