Het is geen fijne vaststelling dat ik het een jaar geleden bij het rechte eind had: de grondstoffen zijn vandaag bijzonder schaars doordat de coronapandemie gezorgd heeft voor een wereldwijde ontregeling van de logistiek. Her en der zijn bepaalde grondstoffen zelfs gewoon niet meer verkrijgbaar. De vraag is groter dan het aanbod en dat jaagt de prijzen de hoogte in. Staal en aluminium zijn dubbel zo duur in vergelijking met vorig jaar en de benodigde hoeveelheden lang niet tijdig leverbaar. De productie ervan heeft een hele tijd stil gelegen en wat er nog over was, is vorige zomer vanuit China massaal gehamsterd door voornamelijk de VS. Een heleboel lege containers staan daardoor nu op de verkeerde plek; de wereldwijde logistiek is volledig ontregeld.

Een van de belangrijkste circulaire strategieën die dit had kunnen voorkomen, is lokaal produceren. Anderzijds wil ik zeker de reshoring van chemie- en staalfabrieken naar Europa niet promoten, want ongeveer de helft van het aandeel nieuw geproduceerde materialen belandt immers jaarlijks op de afvalberg. Een feitje dat maar moeilijk te rijmen valt met de wachttijden en hoge prijzen die ik net vernoemde, maar het is wel degelijk zo. En ook het bewijs dat hergebruik van grondstoffen cruciaal is. Maar daar zijn jullie nu niet mee geholpen natuurlijk. Wat werkt dan wel?

Bij één van mijn klanten, Veldeman Group, die tijdelijke aluminium structuren ontwikkelt en verhuurt, is het alle hens aan dek. De evenementensector heeft een jaar op zijn gat gelegen en hoe voorzichtig die nu stilaan terug aan het recht klauteren is onder de versoepelingen, zo snel heeft iedereen de sector ineens nodig.

Voor een project eind juni, een ontwerp dat pas van de tekentafel komt, moet elk onderdeel nog volledig geproduceerd worden. Een van die onderdelen, een aluminium extrusie, moet uit Spanje komen en is op dit moment niet leverbaar. In een bedrijf zoals Veldeman Group steken we dan met een paar ingenieurs de koppen even bijeen en bedenken we een custom alternatief dat hier wel nog snel maakbaar is. Dat soort maatwerk zal voor velen op dit moment een noodzaak zijn. Het stimuleert inventiviteit, maar is slechts een quick fix en nog ver weg van de duurzame innovatie die onze bedrijven veerkrachtig kan maken.

Voor hout in de bouw hetzelfde verhaal. Misschien wel een opportuniteit voor de interieurbouwers om eens te gaan kijken naar duurzame alternatieven, zoals het biocomposiet van Circular Matters. Die zijn nu plots niet veel duurder meer dan de osb en mdf uit China.

De prijs van massief hout zoals Douglas en Ayus uit Scandinavië, is met maar liefst 60% gestegen. Dat ons Europees hout in de winkels bijna op is, heb ik met mijn eigen ogen gezien toen we vorige week op zoek gingen naar beukenhout om een speelgoedversie te maken van een nieuw ontwerp voor de publieke ruimte in Brussel. De houthandel leek wel leeggeroofd, dus zijn we het maar aan het maken uit tropisch hardhout. Nog maar de vraag of het ontwerp op ware grootte in Robiniahout tegen eind juni haalbaar is.

Ik zal jullie vandaag helaas moeten teleurstellen; in deze column geen pasklare oplossingen. Ik kan alleen maar zeggen wat velen nu denken: waren we maar al allemaal circulair. Want je merkt dat in dit soort situaties de lineaire economie en globalisering voor grote problemen zorgen. Ten koste van de kleine zelfstandigen en kmo’s, die deze prijsstijgingen niet zomaar kunnen doorrekenen aan de consument.

De enige manier voor hen om dit te overleven, is strategisch innoveren. Op de disruptieve manier welteverstaan, met focus op duurzaamheid, gebruik van lokale grondstoffen en nieuwe producten en diensten waarbij hergebruik en herstelling mogelijk worden, in plaats van altijd alles nieuw te moeten maken. Dat kan niet van vandaag op morgen, maar waar een wil is, is een weg. Vergelijk het met de vaccins om het coronavirus tegen te gaan: een goede shot circulaire innovatie zal onze bedrijven ook weer gezond kunnen maken en dat is precies wat ik vandaag wél voor jullie kan doen.