Gewoonlijk zet ik er geen. Een boom kappen om enkele weken gezelligheid in huis te halen is ronduit idioot. Maar met alle gebeurtenissen van het afgelopen jaar, kon ik die gezelligheid wel gebruiken. En dus zocht ik er toch eentje uit. Met de wortels er nog aan, want ik zag mijn woonkamer als tijdelijke halte voor eindbestemming achtertuin, waar een nieuw leven op het boompje lag te wachten in 2021. Dat was helaas buiten de kerstboom zelf gerekend, die vorige week pardoes zijn kerstballen begon uit te werpen, weliswaar zachtjes landend op een tapijtje van dennennaalden.

Ik hield er een schuldgevoel aan over, maar ook een zak vol biomassa om biomaterialen mee te maken. Dat heb ik namelijk geleerd tijdens mijn deelname aan de workshopreeks GLIMPS.bio-LABS, mijn laatste circulaire inspanning van 2020. Een workshop die online doorging én hands-on was. Lijkt contradictorisch, maar het werkte. Met de laptop in de keuken leerde ik samen met een twintigtal mensen van over de hele wereld leder maken uit kombucha, textiel verven met natuurlijke pigmenten, mycelium kweken op een rol toiletpapier en bioplastics maken uit eender welke natuurlijke reststroom. En dat het, om biomaterialen te maken, noodzakelijk is alle werkoppervlakken en tools grondig te desinfecteren en te steriliseren, anders is er kans op contaminatie door bacteriën. Een hele nieuwe wereld ging voor me open.

Plots werd ik me ervan bewust met hoeveel organismen wij samenleven zonder dat we het beseffen. Wist jij dat het grootste levende wezen op aarde onder de grond leeft? Mycelium, heet dat beestje. Het vertakt zich doorheen het bos en vormt de voor ons bekende paddenstoelen. Wanneer er een deel sterft, groeit een nieuw deel terug aan, 100% circulair dus. En wij maar zoeken naar circulaire oplossingen terwijl onze planeet dat proces al miljoenen jaren onder controle heeft. Zoals Jasper Bloemen, co-founder van GLIMPS.bio, het zo mooi zei tijdens zijn lezing: “Het enige wat niet circulair is in deze wereld, is alles wat de mens maakt”.

Tijd voor actie dus. Afgelopen feestdagen geen bosmengeling en cantharellen in mijn frigo. Deze keer zat er een myceliumstam in. Om akoestische panelen van te maken voor mijn thuiskantoor. Gewoon hennepvezels koken, myceliumstam toevoegen, het zijn ding laten doen in een mal, even laten drogen en voilà: drie weken later heb je een akoestisch, isolerend en duurzaam bouwmateriaal. Voor het MOMA staat bijvoorbeeld al jaren een paviljoen opgetrokken uit mycelium bakstenen.

Langzaamaan vindt dit soort materialen gelukkig zijn ingang in de markt. Ecovative Design is al sinds 2007 bezig met het kweken van mycelium voor menselijk gebruik. Het produceert onder meer verpakkingen als alternatief voor piepschuim. Composteerbaar uiteraard, maar niet minder duurzaam dan de genoemde vervuilende variant. Biofabrication heet dat dan, ontwerpen met levende organismen.

Maar terug naar mijn kerstboom. Biomaterialen kan je dus niet alleen maken uit biologische organismen, maar ook uit natuurlijke reststromen. Ook dat komt stilaan in de praktijk. Zo nam ik ook deel aan een design bootcamp van Wanderful.Stream, een Interreg-project met als doel de komende vier jaar 40 innovaties te ontwikkelen uit reststromen. Voor onze provincie getrokken door POM Limburg, Z33 en UCLL, om business, design en wetenschap te combineren.

De opgedane kennis paste ik toe op mijn kerstboom-reststroom. Het recept: 250 ml water, een soeplepel glycerine, dennennaalden en anderhalve soeplepel agaragar. Wat ik ermee ga doen? Mijn jongere tweelingbroer en zus mogen volgende maand een cadeautje verwachten in bio-inpakpapier.

Voor mij is het op dit moment nog een beetje experimenteren en zoeken naar waardevolle toepassingen. Want eerlijk, er zitten ook veel misbaksels tussen. Het uiteindelijk doel is natuurlijk onze eindige grondstoffen te kunnen vervangen en net zo circulair worden als de natuur zelf. Laat dat mijn voornemen zijn voor het nieuwe jaar: experimenteren met biomaterialen. De kop is eraf. bij deze wens ik jullie een creatief 2021 vol duurzame ontdekkingen!