CoP buigt zich over drempels rond opname circulaire materialen in bestekteksten overheidsopdrachten

Op welke drempels botsen fabrikanten wanneer ze hun circulaire materialen willen opgenomen zien in het bestek van overheidsopdrachten? Op de tweede actiedag van de Green Deal Circulair Bouwen boog de Community of Practice (CoP) ‘Circulair aanbesteden, van draagvlak naar een aangepaste vraag’, gemodereerd door Rik Neven, zaakvoerder van Palindroom, zich over die vraag. Ecoverbo, JUUNOO, ArgillaTherm, Nnof, EXIE en SECO mochten hun ervaringen rond het thema delen en gaven daarna enkele concrete tips mee voor enerzijds de architect en opdrachtgevende overheid en anderzijds fabrikanten en verdelers.

Ecoverbo, JUUNOO, ArgillaTherm, Nnof, EXIE en SECO lieten zich in de CoP De CoP, die kon rekenen op zo’n 35 deelnemers, respectievelijk vertegenwoordigen door Teun Depreeuw, Bruno Deboutte, Marc Smets, Anne Lenaerts, Bart D’Haese en Sye Nam Heirbaut. Zij legden eerst aan de hand van concrete cases uit op welke drempels zij al gestoten zijn telkens wanneer ze hun circulaire oplossingen wilden laten toepassen in een overheidsopdracht. Hun bevindingen vormden vervolgens de basis van een daaropvolgend debat waarin werd nagedacht hoe ervoor kan worden gezorgd dat circulaire oplossingen gemakkelijker hun weg vinden naar overheidsopdrachten.

Zo werden bepaalde labels genoemd als limiterende factor. Het eisen van een FSC-label staat hergebruik van hout bijvoorbeeld in de weg. Bovendien liggen bij veel innovatieve circulaire materialen jonge startups aan de basis. Die hebben (nog) niet de middelen om dure onderzoeken nodig voor het behalen van bepaalde certificaten en labels te financieren.

Daarbij aansluitend werd het idee van een regelluwe experimenteerzones gesuggereerd. Of materialenpaspoorten en levenscyclusanalyses als alternatief om op te gunnen. Ook het borgen van de geschiktheid van een bepaald circulair bouwmateriaal ten laste van de bouwheer zou er volgens de fabrikanten voor kunnen zorgen dat circulaire bouwmaterialen meer worden opgenomen in bestekken voor overheidsopdrachten. Daarvoor is volgens de fabrikanten wel durf nodig. "Maar durf wordt nog te vaak verward met roekeloosheid", zo vinden ze.

Nog heel wat andere suggesties volgden, waarna de fabrikanten elk een gouden tip mochten geven aan enerzijds architecten en opdrachtgevende overheden – maar ook andere bouwheren – en anderzijds aan fabrikanten en verdelers. Als eerste werden de tips voor architecten en opdrachtgevers geveven.


tips voor architecten en opdrachtgevers

Aan architecten en opdrachtgevers wilde Anne Lenaerts van Nnof het volgende meegeven. “Zet in op een ‘snuffelfase’. Doe een marktverkenning of request for information, zodat je weet welke mogelijkheden er zijn, ook qua nieuwste innovaties. Zo’n fase inlassen, betekent iets meer benodigde tijd, maar ze zorgt sowieso voor een veel vruchtbaarder eindresultaat.”

“Leg circulariteit onomstotelijk vast in het bestek”, was Bruno Deboutte van JUUNOO heel pragmatisch. “Iedereen wil circulariteit wel omarmen, maar weinigen willen hiervoor extra betalen. Dat kan nu eenmaal niet.”

"Sta open voor circulaire producten en systemen die het resultaat zijn van samenwerkingen tussen verschillende fabrikanten", klonk de gouden tip van Bart D’Haese van EXIE aan het adres van architecten en opdrachtgevers. "Die zijn immers ook automatisch het resultaat van veel expertise en dat is veel waard. Geef zo'n circulaire materialen een kans geven in bouwprojecten."

Marc Smets, eigenlijk niet werkzaam bij ArgillaTherm zelf maar wel exclusief verdeler van het merk in de Benelux, verwees naar een quote die eerder tijdens de actiedag was gepasseerd in een presentatie. “Stewart Brand zei: ‘A building is not something you finish. A building is something you start.’ Misschien bedoelde hij het niet zo, maar voor mij zegt dat citaat ook iets over de manier van aanbesteden. Een gebouw bouwen is één ding. Ervoor zorgen dat het tijdens zijn levensduur zo goed mogelijk presteert op het vlak van milieu en energieopwekking is zo mogelijk nog belangrijker. Probeer die tweede pijler dus ook in de aanbesteding mee te nemen, door niet enkel aan te besteden op laagste prijs. Er zijn mogelijkheden om die te integreren, door bijvoorbeeld een puntensysteem op te nemen in de administratieve bepalingen, waarbij men punten toekent op total cost of ownership over een periode van bijvoorbeeld vijftien jaar en op de ecologische voetafdruk tijdens die periode.”

Daar sloot Teun Depreeuw van Ecoverbo zich bij aan: “Denk na over de lange termijn en kijk niet enkel naar initiële bouwkosten. Doe een levencyclusanalyse. En durf vooral. Zonder daarbij roekeloos te zijn.”

“Mijn gouden tip voor architecten en opdrachtgevers is eigenlijk dezelfde als die voor fabrikanten en verdelers”, was Sye Nam Heirbaut van SECO als laatste aan de beurt. “Plan doordacht: binnen circulair bouwen zijn er verschillende strategieën die men kan volgen en verschillende producten die men kan gebruiken. Echter, in sommige gevallen worden de keuzes niet gedekt door de courante kwaliteitsborging via het normatieve kader, de technische voorschriften, kwaliteitslabels enzovoort. In die gevallen zijn er vaak vragen met betrekking tot vertrouwen en verantwoordelijkheden. Door een aangepast opvolgingstraject kan men het gebrek aan kwaliteitsborging en vertrouwen vaak compenseren. Dat vergt wel echter extra ruimte in planning en budget en dient doordacht meegenomen te worden in het hele project, van definitie en aanbesteding over ontwerp, werffase en oplevering.”


Tips voor fabrikanten en verdelers

Daarna volgden ook de gouden tips voor fabrikanten en verdelers van de andere sprekers. Teun Depreeuw van Ecoverbo had niet meteen een concrete gouden tip voor de fabrikanten en verdelers zelf, omdat hij vindt dat hen weinig te verwijten valt, maar de andere fabrikanten wel.

“Antwoord altijd volledig conform het bestek”, klonk die van Anne Lenaerts van Nnof. “Als je ziet dat er een probleempje gaat opduiken of dat een bepaald aspect in de praktijk anders zal moeten, dan kan je dit na gunning steeds bespreken. Want antwoorden op niet-conforme wijze, leidt sowieso tot uitsluiting. Dus in dat geval neem je beter niet deel. Ook eigen verkoopsvoorwaarden moet je achterwege laten. Je kan enkel akkoord gaan met de bestekvoorwaarden. Inzetten op overheidsopdrachten biedt alleszins heel wat kansen. En het maakt jouw organisatie crisisbestendig. Want in moeilijke tijden stoppen overheden niet met te investeren.”

“We moeten vooral beseffen dat we de wind in de zeilen hebben als aanbieder van circulaire oplossingen”, was de tip van Bruno Deboutte van JUUNOO aan het adres van zijn collega's meer een vaststelling. “We staan niet langer eenzaam en alleen te prediken in de woestijn. De algemene publieke opinie ziet circulariteit als een absolute noodzaak.”

Net als in zijn tip voor overheden is ook in de tip van Bart D’Haese van EXIE voor fabrikanten en verdelers samenwerking het codewoord: “Laten we samen zoeken naar een circulaire oplossing op maat. Samenwerking is nodig, want alleen je eigen weg volgen, leidt toch maar naar één enkel doel. Samen sta je sterker, en maak je producten die zo performant zijn dat de overheid er wel voor moét kiezen.”

De laatste gouden tip voor fabrikanten en verdelers kwam van Marc Smets van ArgillaTherm. “Het lijkt alsof men als fabrikant of verdeler soms benadeeld wordt bij aanbestedingen ten voordele van traditionele materialen, producten en systemen. Er wordt bijvoorbeeld te weinig rekening gehouden met de voordelen van circulaire of hernieuwbare materialen. Natuurlijke vochtregulerende eigenschappen, om er maar eentje te noemen. Maar geef vooral niet op. Op alle vlakken is een kentering ingezet. Het duurt misschien lang, maar dat is altijd het geval als een samenleving een bocht neemt. Dat is niet evident. Wat goed is, zal altijd zijn plaats vinden in de samenleving.”

Aan het eind van de CoP werd ook nog eens verwezen naar Circubestek, een initiatief van Palindroom dat dit najaar operationeel moet zijn en ervoor zal zorgen dat voorschrijvers gemakkelijk bestekteksten kunnen terugvinden van circulaire materialen en technieken. Alle indo over Circubestek lees je hier.

Deel dit artikel:

Onze partners