1. Pritzker Architecture Prize voor Lacaton & Vassal

Laten we op het internationale front beginnen. De Pritzker Architecture Prize – de “Nobelprijs voor architecten” – ging naar het architectenduo Anne Lacaton en Jean-Philippe Vassal. Het feit dat de Pritzker Architcture Price voor de tweede keer op rij een vrouwelijke winnaar aanduidt, kon ook op veel bijval rekenen. Maar ook pleitbezorgers van circulair bouwen waren opgetogen over de winnaar. Carl Verdickt van het gelijknamige architectenbureau verwoordde het als volgt op architectura.be: “Hergebruik als ontwerphouding staat centraal. Niet enkel en alleen in hun herbestemmingsprojecten – o.a. Frac – maar ook in de hedendaagse toevoegingen waarmee ze gebouwen nieuw leven inblazen en in hun ideeën voor nieuwbouw.”

2. Delva architect van het jaar in Nederland

We blijven nog even in het buitenland. Onze Nederlandse collega’s van Architectenweb riepen Delva Landscape Architecture & Urbanism uit als architect van het jaar in Nederland. De roots van oprichter Steven Delva liggen in West-Vlaanderen, maar hij heeft een succesvol bureau uitgebouwd in Nederland. Delva wordt geroemd voor zijn integrale benadering waarin groenblauwe structuren een onlosmakelijk onderdeel worden van de gebouwde omgeving. Steven Delva en zijn medewerkers laten zien dat stedelijke ontwikkeling kan samengaan met natuurontwikkeling en dat economie, ecologie en circulariteit elkaar kunnen versterken.   

3. Belgian Building Awards

Circulariteit speelde een hoofdrol bij de Belgian Building Awards, een organisatie van Batibouw en Redactiebureau Palindroom. De Pioneer Award ging net als de twee vorige jaren (BC materials en Steven Beckers) naar een circulaire gamechanger, meer bepaald naar Roos Servaes en haar collega’s van Vlaanderen Circulair, die met de Green Deal Circulair Bouwen de circulaire bouweconomie een enorme boost gegeven hebben. Er was nu ook een aparte award prijs voor circulaire gebouwen, de Circular Building Award. In die categorie werden twee winnaars aangeduid: het nieuwe kantoor voor en door DENC!-STUDIO in Gent en Mundo-a in Antwerpen, van B-architecten. De eervolle vermelding binnen deze categorie ging naar Gare Maritime, dat de hoofdvogel afschoot in een andere categorie: Utility Building. In die categorie ging een eervolle vermelding naar Plano Architecten voor de Circuskerk in Gent, een knap herbestemmingsproject.

Wie meer wil weten over deze winnaars en projecten kunnen we zeker volgende podcasts aanraden van onze zusterwebsite Architectura:

- De kracht van herbestemming, met Ruben D'hont van Plano Architecten, Nadja Van Houten van Bureau Bouwtechniek (Gare Maritime) en David Driesen van dmvA (Kunstencentrum nona in Mechelen).

- Architecten als katalysator van circulair bouwen, met Sven Grooten (B-architecten), Bart Cobbaert (DENC!-STUDIO) en Roos Servaes (Vlaanderen Circulair). 

4. Gare Maritime

Geen enkel project won dit jaar zo veel prijzen als Gare Maritime in Brussel. Het project wordt dan ook aanzien als een prachtvoorbeeld van circulair bouwen. Voor dit project werkte Neutelings Riedijk Architects samen met Bureau Bouwtechniek en Jan de Moffarts Architecten. Ooit was Gare Maritime het grootste goederenstation van Europa, vandaag is het een inspirerende plek waar jonge en gevestigde bedrijven hun intrek kunnen nemen, met een aangename publieke ruimte voor grote en kleinere evenementen. "De overdekte stad waar het nooit regent" werd volledig in hout ontworpen. Daarmee is Gare Maritime een mooi voorbeeld van een duurzame ontwikkeling én momenteel het grootste CLT-project in Europa.

Op de Belgian Building Awards won het project een award en een eervolle vermelding (zie hierboven), maar daarnaast rijfde het ook nog onder meer volgend prijzen binnen: een RES Award 2020, de MIPIM Special Jury Award, de Belgian Timber Construction Award en een European Heritage Award. Gare Maritime werd ook genomineerd voor de ARC21 Awards.

5. Brussels Architecture Prize

Eind vorig jaar reikte A+ Architecture zijn eerste Brussels Architecture Prizes uit. Ook hier was de link met circulair bouwen nooit ver weg. Mooi voorbeeld daarvan was Molenwest Square van 1010 Architecture Urbanism, een tijdelijk, demontabel ontmoetingsproject voor jongeren op basis van containers en tentzeilen. Acte en 51N4E wonnen de prijs voor Small Intervention met hun herbestemming van een leegstaand kantoorgebouw. Tetra werd bekroond met zijn Construction Village, een project waarin flexibiliteit en aanpasbaarheid een belangrijke rol spelen. De award voor Promising Young Architects ging meer dan terecht naar BC architects & studies dat andermaal bekroond wordt om zijn pionierswerk inzake circulair bouwen. De publieksprijs ging naar Porta 1070 van OSK-AR architecten, een project waarin herbestemming en hergebruik een prominente rol speelden.

6. FEBE Element Awards

Ook de betonsector beseft dat het meer en meer moet inzetten op circulariteit. Dat kwam ook tot uiting tijdens de FEBE Element Awards. De prijs voor Outstanding Precast ging naar het kantoorgebouw in Kortrijk dat gerenoveerd werd als duurzaam pilootproject voor de Vlaamse Overheid door Office Kersten Geers Van Severen in samenwerking met studiebureau Util Struktuurstudies en Bureau Bouwtechniek. Maximaal behoud van de bestaande betonstructuur werd door Het Facilitair Bedrijf als voornaamste eis naar voren geschoven. Zo zien we het graag!

7. Belgian Timber Construction Awards

Dit jaar werden voor het eerst ook de Belgian Timber Constructiuon Awards uitgereikt, een organisatie van Hout Info Bois. Gare Maritime was zoals gezegd ook hier een van de winnaars. Andere winnaars waren GAFPA, met een eengezinswoning in Gentbrugge, La verte Voie voor de corenovatie MUG-CASAVIVA in hartje Brussel, Atelier Vens Vanbelle voor een uitbreidingsproject in Berlare en Guillaume Sokal voor een optopping in Sint-Gillis.

8. Circubuild-award

We mogen uiteraard ook onze eigen Circubuild-award niet vergeten. De Circubuild-award is een wisseltrofee die uitgereikt wordt aan een persoon of organisatie die een belangrijke rol speelt in de transitie naar een circulaire bouweconomie. De meest recente winnaar is Almut Fuhr van het Facilitair Bedrijf, onder meer opdrachtgever van het net vernoemde kantoorproject in Kortrijk. Zij ontving de award van de vorige winnaar Waldo Galle, professor aan VUB en onderzoeker bij VITO. In 2021 gingen de volgende zes winnaars hem voor: BAST architects & engineers, Kristof de Jaeger (inhout), wooncoop, Vlaanderen Circulair, Chris Van de Voorde (JUUNOO) en DENC!-STUDIO. Een overzicht van alle winnaars sinds de eerste uitreiking vind je hier.

In 2022 zullen we opnieuw Circubuild-awards uitreiken. De award zelf werd trouwens in een nieuw, uiteraard circulair kleedje gestoken door studenten van de Thomas More Hogeschool.

9. Nieuwe kantoorgebouw Kamp C nadert voltooiing

In Westerlo op de site van Kamp C nadert ’t Centrum zijn voltooiing. Kamp C is opdrachtgever, voor het ontwerp en de uitvoering staat een bouwconsortium in, Kamp Circulair, dat bestaat uit Beneens, TEN, Streng-th, Muurtuin, WEST Architectuur, TENERGA en VITO .

10. Eerste Madaster-project van België

Geen award maar wel een mijlpaal voor YUGENING architecture dat als eerste een project inlaadde op het Belgische Madaster-platform om zo een materialenpaspoort te generen voor het gebouw. Het gaat om het bestaande kantoorgebouw La Plaine in Elsene.

Materialen in een gebouw digitaliseren en een identiteit geven wordt aanzien als een cruciale stap voor de circulaire transitie in de bouwsector. Daarvoor werd het platform Madaster gecreëerd. Het platform bestaat al enkele jaren in Nederland en sinds kort dus ook in België. YUGENING Architecture is één van de 18 zogenaamde MAX-partners van Madaster België, die het platform helpen uitrollen in ons land.

11. Eerste grote project met groen beton in Mechelen

De nieuwe woonwijk Komet in Mechelen haalde in december het tv-nieuws: voor het eerst in ons land werd deels gerecycleerd beton toegepast op grote schaal.

Jacobs Beton uit Sint-Katelijne-Waver leverde zo'n 5.000 m³ van dat beton, ook groen beton genoemd, voor de bouw van de nieuwe woonwijk Komet, langs de Koningin Astridlaan in mechelen. Jacobs Beton werkte voor de ontwikkeling van het groene beton niet alleen samen met Revive, dat het project ontwikkelt, maar ook met VK Architects & Engineers en DEMOCO, respectievelijk studiebureau en aannemer in het project.

Circulair beton kwam trouwens niet enkel met dit proejct in de aandacht in 2021. In april vond het slotevent plaats van Circular Concrete, een onderzoeksproject waarbij het WTCB optreedt als ‘bruggenbouwer’ om enerzijds bijkomende innovatie te genereren inzake product- en technologieaanbod en anderzijds het gebruik van de reeds bestaande innovaties verder te stimuleren bij de gebruikers. Meer info hierover vind je hier.

12. Samenwerking Gyproc-JUUNOO

Misschien een vreemde eend in dit lijstje, maar toch verdient de verregaande samenwerking tussen Saint-Gobain, het moederbedrijf van onder andere Gyproc en ISOVER, en JUUNOO volgens ons ook een plaats bij de mijlpalen. Saint Gobain wordt minderheidsaandeelhouder van JUUNOO en zal zelf JUUNOO-producten in zijn gamma opnemen. Het wil zo zijn streven naar meer duurzaamheid en circulariteit een boost geven. Dergelijke krachtenbundelingen zijn cruciaal voor de doorbraak van circulair bouwen. Start-ups als JUUNOO zijn essentieel voor innovatie en out of the box oplossingen, maar missen vaak de slagkracht om echt te kunnen doorbreken. Daarvoor is de ruggensteun van een grote speler meer dan welkom.

13. Henry van de Velde Awards

Designers spelen een sleutelrol in de circulaire transitie. Daarom is het een enorme opsteker dat ook bij de Henry Van de Velde Awards enkele circulaire designs bekroond werden.

Het project ONTketen won een award binnen de categorie Environment. In dit project van Circulair Matters en Livable in opdracht van Niko, ETAP en Van Hoecke ontwikkelde de designers een nieuw biopolymeer als alternatief voor hard plastic, volledig vrij van fossiele en gemijnde grondstoffen.

In dezelfde catgorie won designbureau Onbetaalbaar ook een award. Elk product dat Onbetaalbaar ontwikkelt, vertelt een eigen verhaal en biedt een zo ecologisch mogelijk antwoord op een concrete vraag. Onbetaalbaar is een denktank en een onderzoeks- en werkplek waarbij de focus ligt op hergebruik en toepassing van duurzame en circulaire materialen.

The Exploded View won de prijs voor Design Research. Aan de hand van de metafoor van een huis materialiseert The Exploded View haar visie op betaalbare, duurzame en circulaire woningen uit biogebaseerde materialen. Voor dit  project hebben verschillende partijen de krachten gebundeld, waaronder ook enkele Circubuild- en Architectura-partners: Jansen by ODS, Forbo, Holcim, Gramitherm en EXIE.

14. Doorbraak Circubuild

Mogen we zo onbescheiden zijn om te eindigen met ons eigen project Circubuild dat in 2021 helemaal is doorgebroken als communicatiemedium inzake circulair bouwen? In 2021 was onze website goed voor 57.653 unieke bezoekers, 86.022 bezoeken en 158.858 pageviews. Succesvolste maand was november 2021, waar we net niet de kaap van 7.000 unieke bezoekers behaalden. Ook de lancering van ons Franstalig boek was voor ons een belangrijke mijlpaal, net als onze Circubuild-award (zie hierboven). Het deed ons ook plezier dat zo veel luisteraars afstemden op een van de podcasts rond circulair bouwen van zusterwebsite Architectura. De podcast 'Waarom circulair bouwen nooit zal doorbreken – of toch?' is Architectura's meest beluisterde podcast, met 877 luisteraars, gevolgd door de podcast met Ken de Cooman van BC architects & studies en BC materials (816 luisteraars). Alle Architectura.be Podcasts rond circulair bouwen op een rijtje:

• In gesprek met Pioneer Award-winnaar Ken De Cooman (BC materials);
• Waarom circulair bouwen nooit zal doorbreken – of toch?;
• Architecten als katalysator van circulair bouwen;
• Terhills Resort: van mijnsite tot toeristische hotspot;
• Pvc en duurzaam bouwen – een contradictie of toch niet?;
• Hoe beoordeel je de circulariteit van bouwmaterialen?;
• Is product as a service dé opstap naar een circulaire bouweconomie?

Ook in de architectura.be Podcast 'Dé 10 maatregelen voor klimaatneutraliteit' kwam circulair bouwen nadrukkelijk aan bod.