De Praatstoel: Katrien Van Doren (KOMAAN! architecten)

Katrien Van Doren runt sinds 2015 samen met partners Jerzy Bakker, Anke Nys en Olivier Roels KOMAAN! architecten in Antwerpen. Op enkele jaren tijd bouwde het bureau een boeiend portfolio uit, waarbij vooral het renoveren en herconfigureren van bestaande gebouwen – van arbeidershuisje tot schoolcampus - een belangrijke rode draad vormt. "Klanten overtuigen om indien mogelijk te verbouwen en zo materiaal en grondstoffen te besparen in plaats van tabula rasa te maken, hoort bij onze verantwoordelijkheid", vertelt Katrien in onze Praatstoel. 

Op welk eigen gerealiseerde projecten bent u het meest fier en waarom?  

Als je ziet hoe lang en complex de weg naar oplevering vaak is, en dat we er doorgaans toch in slagen om onze initiële ontwerpideeën te realiseren, dan ben ik eigenlijk fier op de meeste projecten. Maar als ik er toch één moet uitkiezen, dan vind ik de observatietoren aan het Kalmthoutse Stappersven wel bijzonder. We hebben daar met een heel beperkt budget toch een aantrekkelijke beklimming ontworpen, voor mens én dier. Hetzelfde zou je kunnen zeggen van onze hoekwoning in de Berchemse Daenenstraat. Ondanks de grote complexiteit van het plot hebben we daar, aan de voet van de kerk, op een zeer compacte kavel een stadsvilla met dakterras voor blije bewoners bedacht.


Van welk project in uitvoering of in voorbereiding koestert u hoge verwachtingen?

Bij ieder project koesteren wij hoge verwachtingen, of het nu om een meubel of een woningensemble gaat. We kijken momenteel wel erg uit naar ons project Zwartzusterklooster in Lier, waar we een uitbreiding realiseren van de lokale muziekschool. Het is heel boeiend en in toenemende mate relevant om een historische typologie van een nieuw programma te kunnen voorzien, met respect voor de eigenheid ervan. Ook werken we momenteel aan een ensemble van 15 woningen, binnen de bestaande sociale woonwijk Venhoef in Hoogstraten. We proberen daar verder te denken dan een batterij individuele rijhuisjes met parkeergelegenheid voor elke deur.


Welk project van een andere Belgische architect is voor u een schot in de roos? 

Dat zijn er veel, denk ik. Moeilijk om daar één van uit te kiezen ... Maar als we met de kinderen en vrienden in het Middelheim ronddwalen, dan zijn we toch altijd blij dat we het Zuilenpaviljoen van Charles Vandenhove, Het Huis van Robbrecht en Daem, de Nor van FVWW en Dennis Tyfus, de containers van Luc Deleu en niet in het minst de openluchtbar van HUB kunnen bezoeken.


Welke buitenlandse architecten vormen voor u een grote bron van inspiratie?

Ik heb niet zozeer één grote inspirator. De eerste keer dat ik echt geraakt was door een gebouw, was tijdens een bezoek aan de kapel van Ronchamps van Le Corbusier. Als eerstejaarsstudent architectuur ging er een nieuwe wereld voor mij open. Corbu’s kleurenkaart is trouwens een vaste waarde binnen onze projecten. Verder ontdekte ik tijdens mijn Erasmusjaar in Barcelona architecten die hun stempel trachtten te drukken op de kwaliteit van de publieke ruimte. Kijk maar naar de Mercado Santa Caterina van Miralles. Dichter bij huis maakten Secchi & Vigano met hun luifel aan het Antwerpse Theaterplein de stad een stukje beter. Fantastisch hoe daar zowel een weekendmarkt als performances en skaters onderdak krijgen. Dat geldt ook voor het werk van Lacaton & Vassal. De ogenschijnlijk ongedwongen en complexloze manier waarop die ruimtelijke generositeit in hun gebouwen brengen is zelden gezien.


Wat zijn volgens u de meest geslaagde recente bouwprojecten in het buitenland?

Geen gemakkelijke vraag, want ik wil mijn antwoord niet laten leiden door wat ik gisteren op Instagram heb geliked. Ik denk dat het antwoord op die vraag veel te maken heeft met je gemoedstoestand op het moment dat je een project bezoekt. Op vakantie kan ik geboeid naar een gebouw kijken en erdoor geïnspireerd geraken, maar dat heeft dan evenveel te maken met de ervaren beleving errond – het weer, de mensen, geluiden, de geuren en kleuren van fauna en flora, enzovoort. Maar enkele villa’s van FL Wright krijg ik sinds mijn bezoek aan Wisconsin sowieso niet meer uit mijn hoofd.


Welke jonge architect in Vlaanderen maakt momenteel veel indruk op u?

Op ons bureau volgen wij het werk van Ouest, BLAF, Tim Rogge, Czvek Rigby, i.s.m.architecten en vele anderen met grote interesse.


Wat vindt u zo boeiend aan uw job als architect? Zou u uw kinderen aanmoedigen om in uw voetsporen te treden?

Ik zal mijn kinderen altijd aanmoedigen om te doen wat ze echt graag zelf willen doen. Als ze kiezen om architectuur te gaan studeren, vind ik dat helemaal oké. Wel zou ik hen eerst uitleggen wat de job allemaal inhoudt. Misschien kiezen ze dan toch voor iets anders.


Welke ontmoeting is bepalend geweest voor uw verdere architecturale ontplooiing?

Een jaar Erasmus in Barcelona, mijn afstudeerstudio-begeleiders Dirk Janssen en Patrick Lootens, de samenwerking met Jan Meersman, Jan Thomaes en Giedo Driessen. Mijn bureau-partners Jerzy Bakker, Anke Nys en Olivier Roels ...


Herkent u zichzelf nog in de ambitieuze jonge student die u ooit zelf was? Komen droom en werkelijkheid sterk overeen?

Ik heb nooit gedroomd dat ik op een uitstekende rots een villa zou bouwen. Dus ik zit ondanks de soms moeilijke werkomstandigheden niet met opgekropte frustraties. Ik ben vooral blij met de kansen die we tot nu toe hebben gekregen en het vertrouwen dat de bouwheren ons geven. Onze recente allereerste selectie voor een Open Oproep hebben we gevierd met een flesje cava.


Waarom vindt u het belangrijk in te zetten op circulair bouwen?

Circulair bouwen is noodzakelijk om de impact van de bouwwereld op het gebruik van aardse grondstoffen drastisch te verminderen. Het is echter ook een recent begrip om een ontwerphouding te benoemen die veel architecten al langer bezitten. BOb Van Reeth had het decennia geleden al over “de intelligente ruïne”, oftewel het ontwerpen van ruimtelijke casco's die op langere termijn uiteenlopende programma's kunnen huisvesten zonder dat aan het gebouw zelf drastische aanpassingen nodig zijn. Architecten hebben met andere woorden via een slimme typologie en constructie een enorme impact op de levensduur van een gebouw, los van alle technologische snufjes of nieuwe beheermodellen zoals bijvoorbeeld light as a service, die een kers op de taart vormen. Klanten overtuigen om indien mogelijk te verbouwen en zo materiaal en grondstoffen te besparen in plaats van tabula rasa te maken, hoort bij onze verantwoordelijkheid. 90% van onze projecten zijn verbouwingen van rijwoningen in de stad. Hoewel daar vaak doorgedreven aanpassingen bij zitten, beseffen we dagelijks hoe circulair de typologie van het negentiende eeuwse stedelijke rijhuis is.

 
Welk circulair bouwproject is een voorbeeld voor u?

Eigen lof stinkt zeggen ze maar ik kies voor de gemakkelijkheid eentje uit eigen stal, met name ons eigen kantoor. Via een aantal strategische ruimtelijke en bouwfysische ingrepen binnen het bestaande casco transformeerden we een donkere, uitgeleefde woning van rond 1900 naar een zeer licht en luchtig kantoorgebouwtje. Het plan is zo opgevat dat het kantoor op eenvoudige wijze kan omgebouwd worden tot een woning. Het ontwerp kan ons inziens opnieuw zeventig jaar mee.


Faits divers

Welke job zou u nu uitoefenen als u geen architect was? Tuinontwerper en tuinaannemer
Waar hebt u uw architectuuropleiding gevolgd? Aan het Henry Van de Velde Instituut in Antwerpen en aan de UPC in Barcelona
Bij wie hebt u stage gelopen? Bij Driesen – Meersman – Thomaes architecten
Wat was de titel van uw eindwerk? 'De ontwikkeling van het Eilandje naar een stedelijk gebied voor wonen en werken'
Favoriet architectuurboek? Momenteel is dat ‘Weelde van de eenvoud’ over het werk van Gerrit Rietveld. Ik moet toegeven dat ik buiten het Schröderhuis weinig van hem kende.
Favoriet ander boek? Strips helpen mij te ontspannen; van Merho over Van Hamme tot Manara?
Favoriete film? Ridderfilms met veldslagen
Favoriet tv-programma? 'In de gloria' en 'Lewis' en andere crimi-reeksen
Favoriete muziek? Radio
Hebt u veel vrije tijd en hoe brengt u die het liefst door? Vrije tijd breng ik liefst door met mijn familie en vrienden: samen koken en eten, wandelen en rond een vuur zitten, een spelletje Rummikub tijdens het aperitief ...
Favoriete Belgische stad? Antwerpen en Luik
Favoriete Europese stad? Parijs en Barcelona
In welk land zou u het liefst geboren en opgegroeid zijn? België
Actief of passief sportbeoefenaar? Welke sport? Actief: wandelen met vrienden
Favoriete architectuursite? instagram.com/glenn_lyppens/
Favoriete andere website? KMI en streetfoodblogs

Deel dit artikel:

Onze partners