Duurzaamheid is voor Bureau Bouwtechniek al sinds het ontstaan een belangrijk thema. Het was dan ook evident dat dit ook het geval zou zijn bij het ontwerp en de inrichting van het eigen nieuwe kantoor in de Michel de Braeystraat in Antwerpen, in een gebouw dat Bureau Bouwtechniek mee ontwierp. De nieuwe thuisbasis scoort op verschillende vlakken hoog op het gebied van circulariteit.
Het begint al bij de locatie. De meeste medewerkers gebruikten hun fiets of het openbaar vervoer om het oude kantoor in de Kammenstraat te bereiken. Het nieuwe kantoor staat dus ook op een bereikbare plaats om de duurzame transportkeuze van de meeste medewerkers te vrijwaren. Er zijn voldoende veilige fietsenstallingen en er is de mogelijkheid om te douchen en het treinstation Antwerpen-Zuid en tramhalte Bolivarplaats zijn dichtbij. Het kantoor bevindt zich op het gelijkvloers van het nieuwe gebouw waarin het gevestigd is, waardoor het vlot toegankelijk is voor alle medewerkers en bezoekers.
Inspraak van de gebruikers
Alle medewerkers van Bureau Bouwtechniek kregen de mogelijkheid om hun wensen te delen over het nieuwe kantoor zodat het aan zo veel mogelijk van die wensen zou voldoen en een kwalitatieve en aangename werkplek zou zijn. Kleinere werkgroepen legden zich toe op specifieke onderwerpen, deden opzoekingswerk, deelden voorstellen, communiceerden met collega’s en verwerkten feedback. Zo ontstond een kwalitatieve en functionele werkomgeving die in de nabije en verre toekomst aan de noden van Bureau Bouwtechniek zal kunnen blijven voldoen. De eetruimte genaamd Kaffekus in het nieuwe kantoor is met dat doel voor ogen bijvoorbeeld ook een polyvalente ruimte, zodat ze voor verschillende doelen inzetbaar is, zowel intern als voor verhuurdoeleinden.
Opbouw en structuur
Ontwerpmatig bestaat het gebouw uit een intelligente betonnen structuur klaar voor deze en de volgende generaties of gebruiksfases. Die structuur bezit voldoende vrije hoogte voor alle mogelijke wijzigingen en de planindeling is volledig open gelaten. Behalve rond de circulatiekernen zijn er geen dragende binnenmuren. De binnenwanden zijn lichte wanden die verplaatsbaar en tijdloos zijn. Zo kan de indeling van het kantoor doorheen de jaren variëren en kan er ingespeeld worden op de veranderende wensen en de noden van Bureau Bouwtechniek, zonder grote structurele werken uit te voeren.
Als vloerisolatie koos Bureau Bouwtechniek voor PUR-platen in plaats van voor gespoten PUR. Die krijgen een betere NIBE-klasse en de schaduwkosten1 die NIBE weergeeft zijn ongeveer zes keer kleiner dan die van gespoten PUR-schuim (1,43 euro/m² tegenover 8,31 euro).2 Bovendien maakt die keuze scheiding van de materialen mogelijk op het einde van de levensduur en stimuleert ze hergebruik, sorteren en recyclage.
Technieken en comfort
Ook op gebied van technische installaties is het nieuwe kantoor aanpasbaar. Kabels voor elektriciteit en data zitten verwerkt in een grid van kabelbuizen in de vloer. De herindeling en herbestemming van ruimtes blijft zo mogelijk. Een kwalitatief draadloos netwerk en laptops of tablets laten toe om het werk naar eender welke plek te brengen. De pulsie en extractie van ventilatielucht zit ook mooi verspreid om die herindeling mogelijk te laten. De ventilatiedebieten zijn verhoogd om de binnenluchtkwaliteit altijd te kunnen garanderen. Bovendien is de ventilatie CO2-gestuurd via VAV-kleppen. Voorzieningen in verlaagde plafonds en tussen de bureaus zorgen voor een aangenaam akoestisch comfort.
Het gebouw is aangesloten op een warmtenet doorheen de hele wijk Nieuw Zuid, dat zijn warmte zal halen uit restwarmte geleverd door nabije industrie. Mocht die koppeling niet gebeuren, dan wordt het gebouw voorzien van zonnepanelen ter compensatie. Verwarmen en koelen gebeurt op lage temperatuur via een klimaatplafond. Daarbij wordt een watersysteem geplaatst op een plafondconstructie, hetgeen zorgt voor verwarming of koeling. Omdat het hele plafond op die manier als straling-afgiftesysteem fungeert, ontstaat er een aangenaam binnenklimaat. Het kantoor is opgedeeld in 13 verschillende zones met elk hun eigen sensoren. Zo kan er gericht verwarmd of gekoeld worden. Daarnaast is alle beton open en bereikbaar voor klimatisatie en thermische inertie. Bureau Bouwtechniek maakte een dynamische simulatie om de verwarmings- en koelingsvraag in kaart te brengen. Hieruit bleek dat het kantoor zo goed als passief is. Daarnaast werd ook zichtbaar dat de koellast groter is dan de warmtelast, door de interne warmtewinsten van personen en elektrische apparaten. Er werd gekozen voor dubbel glas in plaats van drievoudig glas om de warmteverliezen te vergroten en een evenwicht te vinden tussen verwarmen en koelen met optimalisatie van de daglichttoetreding. De grote overhangende terrassen zorgen verder voor het beperken van de oververhitting aangezien die in de zomer dienst doen als zonwering.
Op het vlak van verlichting koos Bureau Bouwtechniek voor led met een handmatige inschakeling en automatische uitschakeling aan de hand van afwezigheidsdetectie. Daardoor zal het licht enkel branden op momenten dat het nodig is. De verlichting wordt natuurlijk enkel ingeschakeld op momenten dat er niet voldoende daglicht doorheen de ramen rondom het kantoo komtr. Bovendien is de verlichting daglichtgestuurd per rij armaturen evenwijdig aan het raam. Dat zorgt ervoor dat er verlichting gezoneerd afgestemd wordt op het invallend daglicht.
Tot slot gaf Bureau Bouwtechniek de voorkeur aan energiezuinige elektrische toestellen – afwasmachine, koelkast … – met een A+++-label.
Meubilair
Op vlak van meubilair heeft Bureau Bouwtechniek heel wat inspanningen gedaan om het nieuwe kantoor zo duurzaam mogelijk in te richten. De principes van circulair bouwen golden daarbij als uitgangspunt. Die stelden dat er in de eerste plaats geen nieuwe meubels aangekocht mochten worden. Zou er toch nood zijn aan nieuw meubilair, dan werd best geopteerd voor modulaire, aanpasbare meubels, gemaakt van duurzame materialen.
Concreet verhuisden alle kasten van het oude kantoor mee. De kastruimte per medewerker verkleinde door de overstap naar papierloos en digitaal werken, dus er ontstond een overschot van zo’n 50%). De helft van de kasten heeft Bureau Bouwtechniek dan ook op de tweedehandsmarkt geplaatst.
Bureau Bouwtechniek nam ook alle bureaustoelen, oorspronkelijk al tweedehands aangekocht, mee van het oude naar het nieuwe kantoor.
Van de tafels werd ongeveer een derde (29%) mee verhuisd. De andere tafels waren te groot om in het nieuwe kantoor te passen en voldeden niet meer aan de normen van vandaag wat betreft ergonomie en aanpasbaarheid. Ze werden door de leverancier van de nieuwe bureaus (Gipsen) opgehaald en gescheiden gerecycleerd.
Globaal bekeken recupereerde Bureau Bouwtechniek bijna 60% van zijn oude meubilair. De overige meubelstukken werden gerecycleerd en/of tweedehands aangeboden.
Hoewel veel van de meubels hergebruikt werden, was er toch ook nog nood aan nieuw meubilair, zoals bureautafels, meubels voor het Kaffehus, een bibliotheekkast en vast meubilair, zoals bijvoorbeeld voor de onthaalbalie. De 'nieuwe' bibliotheekkast redde Bureau Bouwtechniek uit het sloopdossier van campus Paardenmarkt van Universiteit Antwerpen in het kader van een onderzoeksproject voor Vlaanderen Circulair.
Niet alleen meubels maar ook deuren en stalen kaders werden tweedehands gezocht. Bureau Bouwtechniek vond ze via de oogstkaart van Jansen, die herbruikbaar en recycleerbaar materiaal verzamelt.
Het overige meubilair heeft BB nieuw aangekocht. Bureau Bouwtechniek deed onderzoek zodat de aankoop zeker een gedragen keuze was en er geen klachten zouden volgen: werknemers kregen inspraak via de verschillende werkgroepen. Er werd geïnvesteerd in kwaliteitsvol materiaal met een lange levensduur. De nieuwe bureaus zijn geproduceerd op basis van het Cradle to Cradle-principe dat stelt dat een materiaal na de gebruiksfase opnieuw kwalitatief ingezet kan worden. Het wordt gezien als grondstof en niet als afval. Bovendien kan men elk onderdeel van de nieuwe bureaus afzonderlijk vervangen.
Het vast meubilair bestaat uit mdf met een laag formaldehydegehalte, bestendig tegen water en slijtage. Het meubilair werd afgewerkt met hpl, verf of kersenfineer. Hpl heeft een lange levensduur en is onderhoudsvriendelijk en slijtvast. Ook voor de verf werd vooral gekeken naar de slijtvastheid en onderhoudsvriendelijkheid.
1: de schaduwkosten geven de milieubelasting weer over alle levensfasen heen. Het zijn kosten van preventieve maatregelen waarmee een bepaalde milieubelasting kan worden voorkomen. Hoe lager de schaduwkosten, hoe duurzamer het product.
2: zie deze link, geraadpleegd op 06/11/2020.