Het Wagenhuys in Ronse circulair en met biogebaseerde materialen gerenoveerd (Be Factory en Plan B)

Be Factory werd nog maar in 2023 opgericht, maar al in 2015 kochten de oprichters Isabelle Dossche en Carlo Rathé de voormalige terreinen van de Vandendaele-Trivier-Verlinden en Derodere Textielfabriek aan de Ninovestraat in Ronse. Kort daarna startten ze met de transformatie van het merendeel de gebouwen tot hoofdzetel van Be Factory – dat ze dus later formeel zouden oprichten, met plaats voor kantoren, vergaderruimtes en expositieruimte voor de renovatieactiviteiten van Be Factory. Het project geldt daarnaast ook als living lab voor de principes van biogebaseerd en circulair bouwen.

Eén gebouw werd pas recenter aangepakt: het Wagenhuys, toegankelijk via de Gebroeders Dopphiestraat. Dat werd, in samenwerking met architect Bert Michels, herbestemd tot woon- en werkplek, met ruimte voor Be Factory op het gelijkvloers en een appartement op de eerste verdieping. Ook de voormalige paardenstal naast het Wagenhuys werd bij het reconversieproject betrokken. Dat werd een ingesloten terras met zicht op de binnentuin van de site, met heel wat eetbare planten en een watercascade met waterzuiverende planten.

Biogebaseerde materialen

Uiteraard gebeurde ook de reconversie van het Wagenhuys met biogebaseerde materialen. Een lijstje van de meest opvallende ingrepen:

• De nieuwe structurele binnenmuren werden gemaakt van kalkzandsteen.
  
  
• Isolatie gebeurde met kurk, houtwol en gerecycleerd katoen.
  
  
• Voor de afwerking van de muren werd gebruikgemaakt van fermacell-platen, die gemaakt zijn van water, gips en oud papier en geen lijm of formaldehyde bevatten.
  
  
• De muren in de badkamer van het appartement werden afgewerkt met cementvrije kalkpleister en alle andere muren met leempleister.
  
  
• In de keuken van het appartement werd de leemchape Chape-ter van BC materials gebruikt. Die werd bewust onafgewerkt gelaten, waardoor werd bespaard op materialen.
  
  
• Andere ruimtes kregen een vloer van kurk of van gerecupereerde terracottategels.
  
  
• Het eigenzinnige meubilair in het gerenoveerde Wagenhuys werd door Be Factory vervaardigd uit onder meer gevilte schapenvacht, stampleem en lokaal geoogste materialen zoals hout en metaal.
  
  
• De nieuwe ramen zijn gemaakt van hout.
  
  
• Voor de trap werd gebruikgemaakt van circulair beton, dat gemaakt is met gerecycleerd beton.

Hergebruik

De gerecupereerde terracottategels voor de vloeren zijn niet de enige recuperatiematerialen die werden gebruikt. Want ook hergebruik vormde voor Be Factory en architect Bert Michels een uitgangspunt bij de reconversie van het Wagenhuys. Dat resulteerde onder meer in de volgende zaken:

• Een rond metalen raampje uit de vroegere paardenstal werd hersteld met oud glas en verwerkt in de douche in het appartement. Een oud stalen raam kreeg een tweede leven als spiegel en verlichting in de badkamer van het appartement. Het badkamermeubel is vervaardigd uit een element van een vroegere molen, als knipoog naar de Molenbeek die langs de site stroomt en waarlangs vroeger veel molens te vinden waren.
  
  
• Een oude glaswand uit de fabriekskantoren werd omgevormd tot slaapkamerwand.
  
  
• Terracottategels uit de oorspronkelijke vloer kregen een nieuwe functie als kastfronten.
  
  
• Onderdelen van oude weefgetouwen werden geïntegreerd in bureaumeubelen.

Heel wat materialen werden ook bevestigd of geïnstalleerd dat ze in de toekomst op hun beurt herbruikbaar zijn, zoals de EPS-isolatie op het groendak die lijmloos werd geplaatst, de keukens – ook in het kantoor kwam er een – die geschroefd en niet gelijmd in elkaar gestoken werden en de vloertegels en bakstenen die met kalkmortel gevoegd werden.

Aanpasbaar ontwerp

Het ontwerp van het vernieuwde Wagenhuys is bovendien aanpasbaar. Een openplanindeling met een minimum aan structurele binnenmuren, demonteerbare binnenwanden en wachtleidingen voor eventuele toekomstige nieuwe functies die discreet verwerkt zijn in de vloer zorgen immers voor maximale flexibiliteit. Zo kunnen de kantoren op het gelijkvloers bijvoorbeeld zonder ingrijpende werken worden omgevormd tot een appartement of gedeeld gastenverblijf. Maar de gehele indeling van het gebouw kan ook wijzigen tot vier slaapkamers met een gedeelde keuken.

Gunstig E-peil

De natuurlijke isolatiematerialen die vochtregulerend werken en warmte vasthouden, zonnepanelen die bijna 60% van de elektriciteitsbehoefte van het gebouw opwekken en een warmtepomp met opslagvat zorgen er samen voor dat het vernieuwde Wagenhuys kan uitpakken met een E-peil van 22 op de eerste verdieping en E33 op het gelijkvloers.

Be Living Days en Herbestemmingsdag

Wie dat allemaal eens met eigen ogen wil aanschouwen kan het vernieuwde Wagenhuys dus aanstaande zaterdag of zondag, telkens tussen 11 en 18 uur, bezoeken. Be Factory stelt het project dan immers open tijdens de eerste editie van de Be Living Days die het dan organiseert. Die hebben als doel biogebaseerd en circulair bouwen te promoten.

De tweede dag van de Be Living Days, zondag 18 mei dus, valt trouwens heel toepasselijk samen met de tweede editie van Herbestemmingsdag. Tal van herbestemmingsprojecten gooien die dag hun deuren open voor het grote publiek. Op www.herbestemmingsdag.be ontdek je welke en lees je alles over het hoe en waarom van de Herbestemmingsdag, een initiatief van de doorwinterde herbestemmers Ruben Willaert (Herbé, part of UEG) en Pieter Verfaillie (Erfgoed & Visie).