Sophie van Gageldonk legt uit dat het save!-toilet ontworpen is om urine bij de bron te scheiden. “Dit gebeurt door gebruik te maken van zwaartekracht, zonder nood aan mechanische of elektronische hulpmiddelen. Urine bevat waardevolle nutriënten die we zeker niet willen verliezen. Het save!-toilet vangt deze op zodat ze kunnen worden hergebruikt als meststoffen in bijvoorbeeld land- en tuinbouwtoepassingen.”

Van kleine woongemeenschap tot bedrijven en ziekenhuizen

Kimo van Dijk vertelt hoe hij een boerderij ombouwde tot de duurzame woongemeenschap Arneco. “Naast andere circulaire technieken zoals recirculatiedouches en het hergebruik van warmte is decentrale sanitatie een belangrijke component in ons streven naar een zo duurzaam mogelijke manier van leven. Daarom hebben we in onze gemeenschappelijke delen een save!-hangtoilet geïnstalleerd. Deze innovatie is echter niet alleen geschikt voor duurzame woonprojecten, maar ook toepasbaar in andere contexten, zoals bij bedrijven en ziekenhuizen.”

Sophie Van Gageldonk: “De combinatie van het save!-toilet van LAUFEN voor het scheiden van de urine en Kimo's inzet bij Arneco voor het filteren ervan resulteert in een succesvolle manier om urine opnieuw te gebruiken. Dit draagt binnen Arneco bij aan de milieuvriendelijke bemesting van de moestuin.”

Voorbeeld voor circulaire sanitatie

“Al decennia verbrandt men het slib van afvalwaterzuiveringsinstallaties om de assen daarna te verwerken in onder andere asfalt en cement. Helaas gaan de waardevolle nutriënten daarbij verloren,” vertelt Kimo van Dijk. “Sinds een tiental jaren rijpen daarom de geesten om er meer waarde uit te halen. Circulaire sanitatiemogelijkheden zoals het save!-toilet van LAUFEN zijn belangrijke innovaties die vandaag al tonen hoe urine kan worden losgekoppeld van andere afvalwaterstromen. Naast eventuele medicatieresten is urine relatief zuiver en geconcentreerd. Samen met eventueel feces kan het dus makkelijk worden verwerkt tot bijvoorbeeld circulaire meststof.”

Onderzoek zet validering urine op punt

Als onderzoeker bij Wageningen Environmental Research (WENR) is Kimo Van Dijk betrokken bij het KNAP-project (Kringloopsluiting van Nutriënten uit Afvalwater en Proceswater). “Binnen dat project tappen we bij Arneco op woonblokniveau urine af om het daarna te verwerken. Concreet hebben we een bioreactor met goede bacteriën die stikstof omzetten in nitraat, een stabielere vorm van stikstof met minder emissies.”

“Daarnaast zullen we binnenkort ook testen of de beluchting bij zo’n bioreactor ook leidt tot de afbraak van moleculen, waaronder medicijnresten. In datzelfde kader passen we nu ook al elektrodialyse toe om de nutriënten te concentreren en tegelijk medicijnresten weg te filteren. Het resultaat is een sterk geconcentreerde meststof die makkelijker te transporteren is.”

Verder onderzoek én save!-toilet dragen bij aan sociale acceptatie

Kimo Van Dijk: “Internationaal onderzoek toont alvast aan dat urine erg goed scoort ten opzichte van andere meststoffen. Wij gebruiken de urine die we opvangen met het toilet daarom in onze eigen moestuin.” Ondanks de verschillende meningen ziet hij potentieel voor bredere acceptatie naarmate meer onderzoek de voordelen bevestigt.

Een belangrijk voordeel van het save!-toilet in het kader van die acceptatie is overigens dat het er uitziet als een normaal toilet. Sophie Van Gageldonk merkt op: “Het is wel belangrijk dat iedereen op het toilet gaat zitten, anders werkt het scheidingsmechanisme niet. Het is alvast mooi om te zien dat het ook kan worden toegepast in kleine woongemeenschappen zoals die van Kimo.”

Toekomstperspectieven voor duurzame sanitatie

Zowel Sophie Van Gageldonk als Kimo Van Dijk ziet grote kansen voor de toekomst van duurzame sanitatie. “In het buitenland lopen al diverse projecten”, zegt die eerste. Ze benadrukt dat het save- toilet niet alleen milieuvriendelijk is, maar ook kan helpen bij het wegfilteren van medicijnresten, vooral in ziekenhuizen.

Kimo Van Dijk trekt parallellen met andere duurzame transities, zoals de opkomst van elektrisch rijden. “Het is een kip-eiprobleem”, legt hij uit. “Zolang de verwerking van urine en de vraag naar meststoffen niet goed geregeld is, blijft grootschalige implementatie lastig.” Toch is hij optimistisch: “Net zoals we nu overal laadpalen zien, kunnen we in de toekomst ook zien dat duurzame sanitatie de norm wordt. Dit kan immers in elke nieuwbouw huizenblok en wijk worden geïmplementeerd, zolang dat doel maar vanaf de start wordt gesteld. Zelfs bij de renovatie van flats kan circulaire sanitatie worden toegepast.”