Dag Johan. Kunt u kort schetsen wat Madaster en het eraan gekoppelde materialenpaspoort precies inhouden?

“Madaster is een online register voor materialen, producten en elementen die in een vastgoedproject zijn toegepast. Madaster verrijkt de gegevens daarover, genereert materiaalpaspoorten voor gebouwen en geeft inzicht in de financiële en circulaire waardering, de toxiciteit en het hergebruikpotentieel van het vastgoed. Madaster biedt ook toegang tot applicaties en diensten van derden, zoals taxaties, marktplaatsen voor herbruikbare materialen en vastgoedbeheer. Alle informatie is veilig centraal opgeslagen en altijd gemakkelijk en online beschikbaar voor de data-eigenaar en zijn interne en externe relaties. Madaster dient zo als een 'single-access-point' om eigendomsgegevens te benutten en om ambities te realiseren en te overstijgen gedurende de volledige levenscyclus van het object.”

“Madaster werd zo’n vijf jaar geleden bedacht door de bekende Duits-Nederlandse architect Thomas Rau, pionier in circulair bouwen. Het platform is de kers op de taart als het gaat over circulair bouwen. Als we elke bouwprofessional op zijn woord mogen geloven, is zowat iedereen tegenwoordig bezig met circulair bouwen. Maar een materialenpaspoort biedt heel wat concréte voordelen. Specifiek voor circulair bouwen is dat vooral het feit dat het paspoort per bouwlaag inzicht geeft in welke materialen of bouwelementen je kunt hergebruiken, in welke hoeveelheid ze aanwezig zijn, hoe ze zijn vastgemaakt … Het staat dus mijlenver van greenwashing. Ik maak wat dat betreft graag de vergelijking met een schoolrapport. Je kinderen kunnen je wel komen vertellen dat ze goed bezig zijn, het is uiteindelijk toch het rapport dat daarover uitsluitsel biedt.”

“Wanneer ik ergens ga spreken, dan hoor ik bijna altijd vertellen over gesubsidieerde projecten of over proef- en pilootprojecten. Dat is Madaster niet. In Nederland is het inmiddels door de markt geaccepteerd en heeft het zijn waarde bewezen: 8 miljoen vierkante meter is daar al in het platform geregistreerd. BPD, een Nederlandse projectontwikkelaar, verkoopt zelfs al woningen met een materialenpaspoort aan particulieren.”

Dat brengt ons bij de volgende vraag. Madaster streeft een nobel doel na en we zien voordelen in de marktplaats gelinkt aan het platform, maar welke anderen voordelen biedt Madaster een projectontwikkelaar of een particulier, die beiden toch vooral nog steeds focussen op het financiële aspect?

“Als je weet wat er aan materialen in een gebouw zit, in welke hoeveelheid en hoe het zit met hun hergebruik- of recyclagepotentieel, dan biedt dat een ellenlange lijst aan financiële voordelen. Het meest evidente en financieel meest sprekende is, naast de Madaster-marktplaats, waarschijnlijk dat Madaster eigenlijk een geavanceerde vorm van een BIM-model biedt en je zo kostenefficiënter te werk kan gaan bij een verbouwing. Daarnaast denk ik ook aan de asbestproblematiek. Ik ben er nagenoeg zeker van dat binnen twintig jaar ineens zal blijken dat weer een andere stof waarmee we jarenlang gebouwd hebben schadelijk blijkt voor de mens. Als je dan weet waar in je gebouw die stof zich precies bevindt, dan is dat gewoon een enorm voordeel, niet alleen financieel.”

“Maar er is daarnaast ook het feit dat je door je gebouw te registreren in Madaster, gunstigere voorwaarden kan krijgen bij een financiering. Dat is nu misschien nog toekomstmuziek, maar het is wel iets dat echt zal gebeuren. Onder druk van de Europese Green Deal en alle sustainable goals die vandaag bestaan, zijn er in Nederland zelfs al enkele banken, zoals ABN AMRO, die bij kredieten groter dan 15 miljoen euro voor bouwprojecten registratie in Madaster verplicht opleggen. Die trend zal zich doorzetten, ook in kredieten ten kleinere bedrage. Ook de Duitse bank Berlin Hyp wil op korte termijn zo gaan werken, terwijl Madaster in Duitsland net als hier nog maar net is opgestart. Het mag duidelijk zijn dat de financiële sector de economische voordelen van Madaster begrijpt en dat dat op zijn beurt ook interessant is voor ontwikkelaars en zelfs particulieren. Dat is ook logisch. Wij schrijven onze gebouwen traditioneel altijd af naar nulwaarde of zelfs tot een negatieve waarde als gevolg van de sloopkosten, maar omdat wij de gebouwdata die we opladen in Madaster ook gaan verrijken met extra gegevens zoals bijvoorbeeld LCA’s en cijfers over de toxiciteit krijgen die een financiële waardering, niet uitgedrukt in commerciële waarde maar in de waarde van de grondstoffen die je er nog uit kunt halen. Op die manier kan je restwaarde creëren en kan er op een andere manier gefinancierd worden. Ook bij ons verwacht ik dat banken snel op de kar zullen springen. Is ons land is BDO al volop onderzoek aan het doen. Ik kan er geen exacte termijn op plakken, maar het zal zeker geen tien jaar duren eer banken hier werken zoals ABN AMRO nu in Nederland. Ook in het verkrijgen van subsidies zal Madaster zijn rol gaan spelen.”

“Daarnaast biedt Madaster natuurlijk heel wat voordelen op het vlak van milieu, met ondersteuning in persoonlijke en bedrijfsdoelstellingen om klimaatimpact te verlagen zoals bijvoorbeeld de circulaire ambities, CO₂-uitstoot-vermindering, reductie van gebruik van toxische materialen … Iedereen weet dat het slechts een kwestie van tijd is eer in de wet- en regelgeving, zowel nationaal als internationaal, zal worden geëist dat gebouwen een materialenpaspoort hebben en er zo inzage kan worden gegeven in de graad van circulariteit van een gebouw, in de CO₂-voetafdruk van het gebouw ...”

“En dan zijn er uiteraard ook nog de voordelen voor architecten en andere ontwerpers. Het platform faciliteert ontwerpen met directe terugkoppeling over de toekomstige waarde van materialen en de waardering van de circulariteit en stelt ontwerpers zo in staat om aan de eisen van hun klanten te voldoen op het vlak van materiaalkeuze en eventueel hergebruik. Slopers of zogenaamde materiaaloogsters kunnen dan weer gerichter een offerte maken, waar ze in een wereld zonder Madaster toch vaak een slag om de arm houden omdat ze niet weten wat ze allemaal gaan vinden. Omdat Madaster de registratie van een grote verscheidenheid aan bouwgegevens – inclusief maatvoeringen en originele bouwmodellen – ondersteunt, kunnen deconstructie- en oogstwerkzaamheden op afstand worden ingepland op basis van de digitale tweeling. Dat verhoogt de efficiëntie en maakt vergelijking tussen verschillende aanbiedingen mogelijk.”

Hoe werkt Madaster eigenlijk concreet? Wat moet je doen als je je gebouw erop wil registreren?

“Als je BIM-model voldoende gedetailleerd is, kan je dat gewoon uploaden op het platform. Heel eenvoudig en snel. Madaster zorgt dan automatisch voor het materialenpaspoort. Die lage drempel was voor Thomas Rau ook een aandachtspunt, want als het extra werk en zo tijd en geld kost, gaan veel gebouweigenaars de stap niet zetten.”

Waarom is Madaster Belgium nog niet helemaal operationeel?

“In Nederland, Duitsland, Noorwegen en Zwitserland is het platform al operationeel, maar in België – en ook in Oostenrijk – zal dat inderdaad pas in de loop van volgend jaar zijn. Madaster is een platform dat je wereldwijd kan gebruiken, maar elk land heeft – voorlopig nog – een eigen classificatiesysteem van materialen en daarom ligt er telkens wel wat werk op de plank. Als je vandaag een Belgisch BIM-model invoert op Madaster Nederland, krijg je tal van foutmeldingen. Dat probleem moet dus bij elke nieuwe invoering van Madaster in een land eerst worden verholpen en dat vraagt wel wat tijd.”

U zei het zelf: Madaster kan niet rekenen op subsidies. Wat is het verdienmodel achter het platform?

“Wij zijn inderdaad een normale onderneming die kosten maakt en dus ook inkomsten moet genereren. De bedoeling is zoals gezegd wel dat we heel laagdrempelig zijn. Thomas Rau is immers van mening dat we geen product kunnen aanbieden dat enkel voor de groten is weggelegd als we de circulariteit in de bouwsector willen vergroten.”

“Om het uiteindelijk voor iedereen betaalbaar te kunnen maken, zijn wij momenteel in België – net zoals voorheen in de andere landen – een netwerk aan het uitbouwen van wat wij noemen Madaster Max-partners – ook om die reden is Madaster België nog niet operationeel. Die bedrijven tekenen een contract voor twee jaar en krijgen alle mogelijke licenties en opleidingen. We nemen ze echt bij de hand: we helpen hen hun eerste projecten op te laden, organiseren netwerkmeetings … Maar we luisteren ook naar hun ervaringen met het platform en gaan daarmee aan de slag. Zo is bijvoorbeeld gebleken dat er op Madaster niets voorzien is voor CO₂-classificatie en dat is een uitbreiding die we nu zeker gaan doen. Let wel: de Max-partners tekenen dus voor twee jaar, maar het is niet de bedoeling dat we twee jaar uittrekken om alles op punt te zetten. Zoals gezegd is het de bedoeling om in de loop van 2022 live te gaan voor het brede publiek. Op 25 oktober van dit jaar zal de Madaster Max-versie echter al operationeel zijn, zodat de partners een voorsprong kunnen nemen op de markt.”

“We zijn meer bepaald op zoek naar 33 Max-partners. Thomas Rau legt de vergelijking met de menselijke ruggengraat, die ook bestaat uit 33 wervels. Hij is van mening – en ik volg hem daar helemaal in – dat een netwerk van pakweg vijf partners geen netwerk is en een netwerk van 200 partners slechts een losse verzameling. Zo bereik je niet veel. Momenteel zitten we al aan 16 Max’en. Dat zijn de ontwikkelaars Ghelamco, CORES Development, Immobel, Whitewood en O3 Development, de architectenbureaus Yugening, assar, Binst Architects, Mortelmans & Van Tricht en CONIX RDBM Architects, de consultancybedrijven BDO, Drees & Summer, TBDG en GSJ Advocaten, aannemer Cordeel en de stad Antwerpen. Wij zijn nog steeds op zoek naar nieuwe partners – we streven naar bedrijven uit de volgende sectoren: bouw, advies, infrastructuur, investering, financiering, boekhouding, ontwerp, gezondheid en technologie – maar hebben nog verschillende contacten lopen en de plaatsjes worden wel stilaan duur, figuurlijk weliswaar.”

Bedankt voor dit interview, Johan.

Wie Madaster Max-partner wil worden of gewoon meer wil weten over Madaster (Belgium) raden we warm aan zeker het seminarie ‘Bouwen in de toekomst: hoe circulair bouwen een oplossing kan bieden’ te volgen op 20 oktober, waar Klaps nog meer uitleg zal geven over het platform. Het seminarie wordt georganiseerd door de Confederatie Bouw Limburg en POM Limburg binnen hun gezamenlijk initiatief Boost Bouw Limburg. Het heeft de vorm van een ontbijtsessie en gaat door op de Bouwcampus van de Confederatie Bouw Limburg, van 7.30 tot 10.30 uur. Naast Johan Klaps schuiven ook Hans Verboven van de Universiteit Antwerpen en Sustacon en Frederik Bijnen van Democo aan. Het seminarie gaat voor alle duidelijkheid niet enkel over Madaster, maar richt zich op iedereen met interesse in circulaire bouw. Deelname is gratis, maar er zal wel bij ‘no show’ wel een vergoeding worden aangerekend. Inschrijven kan via deze link.