Jonas Voorter (UHasselt): "Belangrijke rol voor blockchaintechnologie bij circulair bouwen"

Veel stakeholders binnen de bouwsector zijn op zoek naar ideeën en methoden om de omslag te maken naar een circulaire economie en meer duurzaamheid. We kunnen daarbij denken aan circulaire materialen, nieuwe businessmodellen of innovatieve technieken. Maar één element zal ook zeker een rol van betekenis spelen: data. Volgens Jonas Voorter, jurist en doctoraatsonderzoeker aan de UHasselt, kan blockhaintechnologie zorgen voor het juist vergaren en beheren van al die gebouwgerelateerde data. Maar er is nog werk: "De wetenschappelijke literatuur heeft het idee van blockchain in de bouwwereld al omarmd, maar het onderzoek lijkt vaak te stoppen wanneer het gebouw is afgerond. In een circulaire economie kijken we nochtans verder dan de bouwfase." Voorter schreef er voor Circubuild een column over.

De vaststelling dat data belangrijk zijn en ook zullen zijn, hoeft niet te verbazen. Indien we weten welke materialen er in onze gebouwen zitten en welke kwaliteit deze materialen nog hebben, zal het gemakkelijker zijn om een inschatting te maken van de hergebruik- of recyclagemogelijkheden van die materialen. Dergelijke dataverzameling ontbreekt vandaag de dag in ons huidig gebouwenpatrimonium waardoor we onze toevlucht moeten nemen tot sloopopvolgingsplannen en inventarissen. Die zijn niet altijd niet feilloos, waardoor we bepaalde elementen mogelijk verkeerd inschatten of waardevolle materialen over het hoofd kunnen zien.

Bij het tegemoetkomen aan die verzuchtingen, kan blockchain een belangrijke rol spelen. Blockchain is eigenlijk een parapluterm voor een cluster van verschillende technologieën die het mogelijk maken om informatie, zoals over transacties en eigendommen, op te slaan in een gedecentraliseerd gegevensregister. Er kan enkel informatie worden toegevoegd en de data kunnen niet meer worden gewijzigd. Bovendien zal de informatie enkel worden opgenomen indien ze is gevalideerd door zogenaamde miners en als de gegevens zorgvuldig werden gestructureerd in een blok, die op zijn beurt gekoppeld wordt aan het vorige blok met informatie – vandaar de naam blockchain. De link tussen het fysieke materiaal en de digitale wereld wordt voorzien door het gebruik van tokens, waardedragend digitaal object, die het zelfs mogelijk maken om het vervoer van bepaalde materialen te traceren. Het is een technologie die nog in volle evolutie is en verschillende toepassingswijzen kent. Zo heb je bijvoorbeeld publieke en private blockchains.

De wetenschappelijke literatuur heeft het idee van blockchain in de bouwwereld al omarmd, maar het onderzoek lijkt vaak te stoppen wanneer het gebouw is afgerond. In een circulaire economie kijken we verder dan de bouwfase en willen we ook de einde-levensfase in het verhaal betrekken. De Vlaamse materialenwetgeving vormt hierin een sterke bondgenoot. De vandaag in de wetgeving opgenomen traceerbaarheidsprocedure kan de nodige rechtszekerheid bieden om de gedemonteerde, ontmantelde of gesloopte materialen op een kwaliteitsvolle en zuivere manier bij de sorteerder of verwerker terecht te laten komen. Een voorbeeld dat dit kan verduidelijken: er wordt een baksteen gemaakt van gerecycleerde materialen. Alle informatie, bijvoorbeeld rond de gebruikte grondstoffen, wordt geregistreerd in de blockchain en er wordt een token gelinkt aan deze specifieke baksteen of het lot bakstenen dat zal worden verwerkt in het gebouw. Het token zorgt ervoor dat het vervoer naar de werf kan worden geregistreerd waarna de baksteen of het lot, samen met verschillende andere materialen, wordt geïncorporeerd in het op te trekken gebouw. Alle informatie omtrent dit gebouw is opgenomen in de blockchainomgeving en kan dus gemakkelijk worden geconsulteerd. Bij de afbraak van het gebouw treedt, indien van toepassing of vrijwillig toegepast, de traceerbaarheidsprocedure uit de Vlaamse materialenwetgeving in werking. Binnen die procedure zouden keuzes kunnen worden gemaakt omtrent de meest ideale verwerkingsmogelijkheden van, bijvoorbeeld, de vermelde bakste(e)n(en) op basis van de informatie die geregistreerd is in de blockchain aangevuld met een controle ter plaatse. De baksteen of het lot komt terecht bij de verwerker die, eventueel na een keuring, vertrouwen heeft in de kwaliteit van het aangeleverde materiaal en de baksteen kan verwerken op de voorziene manier.

Er zullen uiteraard nog verschillende praktische belemmeringen en vraagtekens de kop op steken in dergelijke circulaire bouwketen, maar het voorbeeld toont aan dat blockchaintechnologie ons kan helpen in de algehele vraag naar betrouwbare data. De beschikbaarheid van de data zou mogelijk ook kunnen leiden tot nieuwe initiatieven zoals handelsplatformen of recyclagehubs maar, zoals eerder gezegd, blijft blockchaintechnologie een technologie in volle ontwikkeling. Er zijn dus zeker nog hinderpalen. Zo kunnen afbeeldingen en tekeningen niet eenvoudig worden geïntegreerd in de blockchainomgeving. Daarenboven dient men in het geval van recyclage bij elke volgende levenscyclus een nieuw token te hanteren. De materialen waaruit de te recycleren baksteen of het te recycleren lot bestaat, zullen immers worden vermengd met materialen van andere producten en kunnen dus niet individueel verder worden getraceerd.

Blockchaintechnologie en de bouwsector vormen bijgevolg nog geen perfecte match, maar het is zeker iets om verder op te volgen, naast het onderzoek naar andere technologieën zoals BIM, materiaalpaspoorten enzovoort.

Deel dit artikel:

Onze partners