“Bij BC architects & studies en BC materials beschouwen we onszelf als verhalenvertellers. We moeten niet alleen architectuur en gebouwen maken, maar ook het verhaal daarrond brengen.” Architect Ken De Cooman was de allereerste gast van architalk, de gloednieuwe podcast van architectura.be. Een bloemlezing van enkele boeiende fragmenten.
BC architects & studies en BC materials gelden als één van de Belgische pioniers inzake circulair bouwen. Twee andere bureaus vormden voor hen een belangrijke inspiratiebron. Op internationaal vlak is dat Stewart Brand, auteur van How Buildings Learn en de Whole Earth Catalog. “Die publicaties dateren uit de jaren 60 en 70. Brand was toen eigenlijk al bezig met de langetermijneffecten van bouwen. Hij vroeg zich af wat er met een gebouw gebeurde tijdens en aan het einde van zijn levensperiode”, vertelde De Cooman.
Korter bij huis, in eigen stad Brussel zelfs, vormt Rotor een belangrijk voorbeeld voor De Cooman. “We vinden het erg interessant hoe Rotor geëvolueerd is vanuit een ontwerp uit de praktijk naar een soort van businessmodel waarbij het bouwcomponenten gaa otntmantelen en doorverkoopt. De spanning die ook bij Rotor bestaat tussen enerzijds de theorie en anderzijds het in de praktijk omzetten van een idee of de dynamiek die daardoor ontstaat, heeft ons geïnspireerd om BC materials op dezelfde manier op te starten vanuit BC architects & studies."
Voor De Cooman is de synergie tussen het architectenbureau en het materiaalproductiebedrijf BC materials bijzonder boeiend en verrijkend, voor de twee bedrijven. “Ik zie eerder synergieën dan verschillen. Ik denk dat het feit dat we een achtergrond hebben als architecten, ons erg helpt om in gesprek te gaan met de bouwsector. We zien BC materials ook niet gescheiden van onze praktijk binnen BC architects & studies. Er zijn mensen die bij de verschillende entiteiten actief zijn. Ik zou zeggen dat er misschien meer overeenkomsten zijn dan verschillen buiten het feit dat de twee entiteiten financieel anders gerund moeten worden. Voor het overige zijn ze met dezelfde topics bezig. En op vlak van arbeidsvreugde is het eigenlijk wel goed om af en toe even de computer dicht te klappen en materiaal te kunnen produceren.”
Dat BC Materials in vergelijking met de grote jongens een eerder marginaal marktaandeel heeft, stoort De Cooman hoegenaamd niet. “Bij BC architects & studies beschouwen we onszelf eigenlijk ook als verhalenvertellers. We moeten niet alleen architectuur en gebouwen maken, maar ook het verhaal daarrond brengen. We noemen dat de 'act of building'. Dat houdt in dat je actie onderneemt, maar tegelijkertijd ook de act van het bouwen vertelt. We vinden dat daar ook veel impact ligt in het verhaal dat we aan het creëren zijn. Het zit in de missie van BC materials om de markt van circulaire leembouw, een nichemarkt, te laten uitgroeien tot een groeimarkt. We zijn er ons van bewust dat het aantal projecten dat we doen, laag ligt, maar we geloven wel in de impact van het tonen dat het anders kan. Op die manier zetten we ook veel andere mensen aan om te denken dat het anders kan, net zoals wij geïnspireerd waren door praktijken als Rotor of Assemble uit Londen. Dat zijn ook geen grote praktijken, maar die hebben wel een grote impact op de ideeën die we hebben over onze bouwsector.”
De term circulair bouwen dekt vele ladingen. Voor De Cooman is het echter duidelijk. "De essentie van circulair bouwen is denken op lange termijn en de impact van bepaalde beslissingen die we nemen eerlijk evalueren. De gemiddelde levensduur van gebouwen is voor Europa rond de 40 à 50 jaar. In China is dat 25 jaar en in Afrika ligt dat cijfer waarschijnlijk nog lager. Wat gebeurt er na die periode met al die materialen, componenten en ideeën die we gebouwd hebben? We moeten naar langetermijnontwerpen."
Een andere beladen term is duurzaam bouwen. De Cooman ziet die niet als een synoniem van circulair bouwen. “Duurzaamheid is voor mij een moeilijk begrip. Ik denk dat er heel veel definities van bestaan. Masdar City in het Midden-Oosten bijvoorbeeld is zogezegd volledig duurzaam opgebouwd, maar ligt wel midden in de woestijn zodat iedereen er met de auto of het vliegtuig naartoe moet gaan. Ik denk dat het een beetje hetzelfde is met de circulaire economie. Iedereen heeft voorlopig nog zijn eigen definitie van wat precies circulair is. Het hangt dus heel erg af van wat iemands aannames zijn om te kunnen zeggen dat circulair bouwen ook duurzaam is. In onze praktijk proberen we de twee wel samen te voegen en tot een integraal ontwerp te komen.”
Architalk wordt steevast afgesloten door een favoriete quote van de podcastgast. De Cooman koos een quote van Steward Brand. "Ergens in zijn boek How Buildings Learn start Brand een hoofdstuk met de volgende zin: ‘All building are predictions and all predictions are wrong’. Dat toont een beetje de nederigheid die we als architect moeten hebben om te weten dat we niet alles kunnen ontwerpen of voorzien. We moeten onze gebouwen zo ontwerpen dat ze het onvoorziene ook aankunnen. En wanneer ze dat niet aankunnen, zorgen dat de negatieve impact van onze gebouwen later zo klein mogelijk zal zijn.”