De uitbreiding van kunstencentrum nona in Mechelen is een prachtig voorbeeld van circulair bouwen. Zo is het gebouw opgetrokken uit groen of circulair beton, werden oude printplaten van de drukkerij die plaats moest ruimen voor het project hergebruikt als afwerking van wanden en resulteerde een sociaal tewerkstellingsproject in unieke deurtrekkers. Een mooi referentieproject in eigen stad voor dmvA, dat voor de studies stabiliteit en technieken respectievelijk een beroep deed op UTIL Struktuurstudies en Tractebel Engie.
Hoewel de uitbreiding voor het Mechelse kunstencentrum pas dit jaar werd opgeleverd, dateren de plannen al van 1999, toen de art decozaal in de Begijnenstraat nona niet langer de ruimte bood die het nodig had. Bovendien had de oude zaal ook haar beperkingen en voldeed ze qua flexibiliteit niet langer aan de eisen die rond de eeuwwisseling golden. De oplossing: een tweede theaterzaal op de site van de voormalige Mechelse Drukkerijen achter het kunstencentrum. Het zou echter duren tot 2017 eer er effectief begonnen werd aan de nieuwbouw. De oude gebouwen van de drukkerij die ervoor moesten wijken, hadden in de jaren daarvoor als noodoplossing dan ook dienstgedaan als onderdak voor drie tijdelijke oefenzalen.
Het nieuwe gebouw kwam te midden van een bouwblok aan een middeleeuwse brandsteeg die het bestaande gebouw van nona en de nieuwbouw letterlijk van elkaar scheidt. Het nieuwe gedeelte werd ingebed in het stedelijke weefsel in de vorm van een aaneenschakeling van binnen- en buitenkamers met elk een eigen materialiteit en sfeer. Op die manier werd ingespeeld op de grillige vorm van de bouwkavel en werd een repliek gegeven op het amalgama van tuinmuren en koterijen. Zo ontstonden er twee patio’s als stedelijke kamers rond de nieuwe theaterzaal met foyer en het forum - een multifunctionele ruimte met de allure van een overdekte markthal. Met een opvallende invulbouw kreeg ook de enige inkom, in de Begijnenstraat, een nieuw jasje aangemeten. Die vormt nu een gouden toegangspoort tot het nieuwe gebouw.
Circulair op verschillende niveaus
De nieuwe zaal is een prachtig voorbeeld van circulair bouwen. Zo is de uitbreiding het allereerste gebouw in de Benelux dat werd opgetrokken uit groen of circulair beton, dat het ingrediënt cement vervangt door milieuvriendelijkere alternatieven en gebruikmaakt van gerecycleerde stoffen zoals gegranuleerd oud beton. Als gevelbekleding werd gekozen voor prefabbetonelementen. Leuk detail: die werden voorzien van de ingelegde letters N, O, N en A, als evidente verwijzing naar de naam van het kunstencentrum, maar evenzeer als knipoog naar het drukkerijverleden van de site. Ook in de sanitaire ruimtes vinden bezoekers en artiesten een verwijzing naar die specifieke historiek; daar werden oude printplaten van de voormalige drukkerij gebruikt als afwerking van de sanitaire wanden.
De theaterzaal, opgevat als het doos-in-een-doosprincipe, werd zo multifunctioneel mogelijk ontworpen, teneinde de levensduur ervan te maximaliseren.
Het project had ook een sociaal kantje, zo startte dmvA in samenwerking met Onbetaalbaar een sociaal tewerkstellingsproject op dat resulteerde in unieke deurtrekkers.
Ook op het vlak van technieken en energie werd er circulair gedacht. Een condenserende gasketel, vloerverwarming en lage temperatuurradiatoren zorgen voor de basisverwarming van nona 2, aangevuld met warme ventilatielucht. Alle luchtgroepen zijn voorzien van warmterecuperatoren. Nachtventilatie zorgt voor afkoeling van de ruimtes. De meest energiezuinige lampen zorgen voor de verlichting, die bovendien wordt aangestuurd op basis van bewegingsdetectie en/of vanuit het gebouwenbeheersysteem. Regenwater wordt gerecupereerd om er de toiletten mee te spoelen.
Leerproject
Gedurende het voortraject en de bouwfase, in totaal dus 20 jaar, werd op alle niveaus aan participatie gedaan. Niet alleen met de buurtbewoners, waarvan een deel tijdens de werffase als vrijwilliger de handen uit de mouwen stak, de stad en vzw's, maar ook met ambachtsscholen. Zo was er onder meer een samenwerking met de Technische Scholen Mechelen voor een leerproject rond kaleien.
Bouwbedrijf Willems & Co realiseerde de ruwbouw. Voor het buitenschrijnwerk zorgde De Win, voor het buitenschrijnwerk uit aluminium was dat Reynaers Aluminium.