Els en Johan, die onlangs met de Materialenbank Leuven nog de Circubuild-award won, wilden met hun strak vormgegeven vrijstaande nieuwbouwwoning in Veltem-Beisem nabij Leuven een statement maken: dat gerecupereerde bouwmaterialen net zo goed zijn als nieuwe. Daar is het koppel en hun architect Liesbeth Liefsoons, die ze vonden via VIBE, met verve in geslaagd. Het huis dat ze eigenhandig voor 70% uit recuperatiematerialen bouwden – terwijl het niet om een renovatie gaat! –, is met zijn gevel uit rode ceder en zelfgebrande Orgenonplanken zelfs een heuse eyecather in de straat.

Woning uit 1789 ontmanteld

Het merendeel van die recuperatiematerialen is afkomstig uit de woning uit 1789 die als op het perceel stond toen Els en Johan het kochten. Ze braken het steen voor steen af. Wat ze niet uit hun eigen werf konden halen, redden ze elders van de afvalberg. Nieuwe materialen pasten ze enkel toe als ze nergens tweedehands te vinden waren, zoals deuren en ramen met hoogrendementsglas, of omdat ze een onmiskenbare meerwaarde hadden op hun gerecupereerde variant. De meeste van die nieuwe materialen, in de mate van het mogelijke van biologische oorsprong, liet het koppel leveren door Eurabo en Hermelijn.

Campagnestunt levert houten structuur op

De bakstenen en de twee trekbalken in de woning werden gerecupereerd uit de oude woning. De houtskeletstructuur bestaat dan weer volledig uit SLS en multiplex dat gerecupereerd werd op een autobeurs, waar ze dienstdeden als reuzecadeauverpakking van wagens. En de volhouten vloer kende eerder al een eerste leven in een kasteel.

De lichtarmaturen zijn oude theaterspots, de keukentoestellen kochten Els en Johan via een online veiling van tweedehandstoestellen, het binnenwerk van de keuken komt van een afgebroken keuken en de kastfrontjes in de keuken en de badkamer zijn gemaakt van appelkistjes uit Limburg. Van houten lades werden plantenstaanders gemaakt en zelfs de inox afdekplaatjes van de stopcontacten zijn tweedehands.

De houten gevelbekleding die het huis zijn kenmerkende gezicht geeft, vonden Els en Johan dan weer bij een ambachtelijke zagerij, waar ze al meer dan tien jaar op een koper lagen te wachten. Als isolatie werden papiervlokken gebruikt.

Een finoven – die werkt volgens het principe van warmteaccumulatie – en zonneboiler zorgen voor verwarming van de woning en het sanitaire water. regenwater wordt afgevoerd naar een wadi en opgevangen in een regenwaterput.

"Haalbaar voor iedereen"

Volgens Els en Johan is circulair bouwen haalbaar voor iedereen, maar vraagt het wel een andere benadering. “Je hebt daarom zeker een architect nodig die ervoor openstaat”, vertelt Els. “In een reguliere ontwerpflow bedenkt die het concept immers in de wetenschap dat het voorstel van te gebruiken materialen in de reguliere bouwhandel te koop is. Terwijl circulair bouwen kennis vereist van wat er aan recuperatiematerialen te vinden is, met in het achterhoofd dat dit niet altijd in de gewenste hoeveelheden en/of formaten beschikbaar zal zijn. Dat is ook belangrijk om te weten voor jezelf. Wij hebben bijvoorbeeld jarenlang materiaal verzameld, naargelang het op ons pad kwam. De afdekplaatjes van de stopcontacten, de vloer, unieke vondsten: dat kan je niet in één keer kopen." 

Els en Johan geven ook nog enkele tips mee voor mensen die ook met recuperatiematerialen willen bouwen. “Volg 2dehands.be voor specifieke materialen die je zoekt. In Nederland worden er bijvoorbeeld ook regelmatig geschaafde gerecupereerde volhouten planken te koop aangeboden aan een fractie van de nieuwprijs. Op online veilingsites zoals auctim.com vind je ook regelmatig interessante veilingen van materialen uit faillissementen of stockverkopen. Dat zijn in strictu sensu geen recupmaterialen, maar wel materialen die anders misschien nooit meer een toepassing zouden zien. Ook materialenbanken zijn goudmijnen. Johan stampte er zelf mee eentje uit de grond in Leuven, maar ondertussen vind je er ook al op heel wat andere plekken. Weet ten slotte ook dat een strakke vormgeving ook met recuperatiematerialen absoluut mogelijk is”, besluiten ze.