Op het Operaplein in Antwerpen staat nog tot en met morgen 19 september een opvallende constructie: een modulair paviljoen gemaakt van restmaterialen. Het werd ontworpen door cuypers & Q architecten en biedt onderdak aan een rondreizende tentoonstelling die het brede publiek informeert over de circulaire economie. Na Antwerpen – waar het paviljoen sinds 14 september te bezoeken is – doet de expo tot 12 oktober ook nog Brussel, Gent en Hasselt aan. Drijvende kracht achter het paviljoen en de bijbehorende expo is Muses United for Circular Economy (MUCE), een initiatief van Nina Maat dat als doel heeft de circulaire economie op te schalen door middel van cultuur.
In 2022 pakte MUCE, een non-profitorganisatie, ook al eens uit met een soortgelijk pop-upmuseum. Dat trok toen in een maand meer dan 6.000 bezoekers. MUCE zag het deze keer nog groter en schakelde daarom het Antwerpse architectenbureau cuypers & Q architecten in voor de realisatie van het mobiele museum. Het bureau, voortrekker op het vlak van circulair bouwen, ontwierp een modulair paviljoen met gerecupereerde materialen, zoals restmaterialen uit de Antwerpse haven en oude tenten. Het is de bedoeling dat die na afloop van de expo weer in de kringloop worden gebracht.
Kussens gemaakt van afval
MUCE realiseerde het paviljoen, MUCE Modulair genaamd, met verschillende partners. Zoals bijvoorbeeld de Nederlandse slaapexpert Auping, bekend van zijn circulaire matrassen. Dat bedrijf zorgde voor het nodige comfort in het paviljoen, met unieke kussens gemaakt van afval, in samenwerking met Studio Bogenna Ivana uit Antwerpen.
Het rondreizende paviljoen wil bezoekers op een toegankelijke manier inspireren om bewust na te denken over hoe we produceren en consumeren en de impact daarvan op het milieu. De missie van de expo – en van MUCE – is dan ook het creëren van een wereld zonder afval, waarin producten hun waarde behouden en grondstoffen eindeloos hergebruikt worden. Voor de realisatie van het paviljoen zorgden het jonge collectief && en sociaal maatwerkbedrijf Cilab.
"Dialoog stimuleren"
Naast het circulaire karakter van het paviljoen zelf, moeten ook drie kunstwerken die erin te bewonderen zijn en de interactie tussen sociale en circulaire economie krachtig verbeelden, bezoekers informeren over de circulaire economie. Daarvoor zorgden Tatjana Huong Henderieckx, Pol Olivier en Ged Proost, drie opkomende Belgische kunstenaars.
"Met deze rondreizende tentoonstelling wil ik voorbijgangers op een creatieve manier inspireren, verbinden en activeren rondom de circulaire economie. Het doel is om een dialoog te stimuleren en draagvlak voor een duurzame transitie te vergroten”, vat oprichter van MUCE Nina Maat samen. “In plaats van een tentoonstelling op een high-end plek, brengen we duurzaamheid tot leven in het straatbeeld, midden in de openbare ruimte. We komen naar de mensen toe en praten daar over de kringloop van wat we produceren en consumeren. Dit draagt bij aan de bredere missie van MUCE: de circulaire economie opschalen door middel van cultuur. Kunst is een meer aansprekende manier om complexe thema’s over te brengen.”
Ook de matrassenindustrie komt in het paviljoen aan bod. Jaarlijks worden volgens Nina Maat in Europa ruim 35 miljoen oude matrassen weggegooid, een afvalberg die meer dan twintig grote voetbalstadions zou kunnen vullen. Nina Maat heeft succesvol mee gepleit voor wetgeving die ervoor zorgt dat afgedankte matrassen worden verwerkt in plaats van verbrand. In het paviljoen presenteert Auping daarom een casestudy met de nodige innovaties en uitdagingen op weg naar een afvalvrije matrassenindustrie. Mark Groot Wassink, director Sustainability & Innovation van Auping: “Dit is het decennium waarin grote maatschappelijke transities moeten worden gerealiseerd en wij nemen daarin onze verantwoordelijkheid. In 2020 ontwikkelden we als eerste ter wereld een volledig circulaire matras en begin dit jaar openden we de eerste fabriek die uitsluitend volgens circulaire principes produceert. Die fabriek is een belangrijke mijlpaal op weg naar een 100% circulaire toekomst voor Auping. Hoewel we trots zijn op wat we hebben bereikt, beseffen we dat het nog niet genoeg is. Onze ambitieuze doelstellingen zijn noodzakelijk omdat we geloven dat organisaties medeverantwoordelijk zijn voor de leefbaarheid van de aarde voor toekomstige generaties.”
Workshops, debatten en lezingen
Tot slot organiseert MUCE in het paviljoen ook verschillende workshops, debatten en lezingen die kaderen binnen de circulaire economie. Duurzaamheid in de mode-industrie en afvalkolonialisme zijn maar enkele van de boeiende onderwerpen. Het volledige programma raadplegen kan op www.MUCE.be.
MUCE Modulair werd gerealiseerd met steun van de Federale overheid, de Nationala Loterij, Kaira Fund, de Koning Boudewijnstichting, 2dehands en dus Auping. De tentoonstelling is gratis toegankelijk en na Antwerpen nog te zien op het Beursplein in Brussel van 20 tot en met 26 september, op de Korenmarkt in Gent van 27 september tot en met 3 oktober en op de Molenpoort in Hasselt van 4 tot en met 11 oktober.