NAV stelt voorbeeld met circulair nieuw kantoor (DENC-STUDIO)

De herbestemming van de vroegere Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en oude brandweerkazerne in Gent, een project dat in 2022 werd afgerond en bijna tien jaar duurde, was een samenwerking tussen Robbrecht en Daem architecten, Callebaut Architecten, Marie-José Van Hee, Dierendonckblancke architecten en ectv architecten. Vandaag voorziet de voormalige academie en kazerne in 132 wooneenheden, kantoren voor creatieve beroepen en commerciële ruimte. Daarnaast heeft het reconversieproject ook een gemeenschaps- en culturele functie met onder meer een polyvalente zaal en een bijhuis van Art Basics for Children, dat zich richt op kunsteducatie voor jongeren. Een semipublieke binnenstraat verbindt de verschillende functies met elkaar en bevordert de integratie in het stedelijk weefsel.

Een van de kantoorruimtes wordt sinds januari van dit jaar betrokken door NAV, dat zo afscheid nam van zijn hoofdkantoor in de Sint-Clarastraat in Brugge. De sectororganisatie voor Vlaamse architecten vertrouwde de inrichting van zijn nieuwe onderkomen na een ontwerpwedstrijd toe aan DENC-STUDIO, dat daarbij volop de kaart van circulair bouwen trok. Het ontwerpbureau was daarmee niet aan zijn proefstuk toe. Enkele jaren geleden realiseerde het zijn eigen nieuwe kantoor in Loods 23, een voormalige overslagzone voor katoen in de Gentse Voorhaven, ook al op circulaire wijze. 

Opvallend: NAV vroeg tijdens de ontwerpwedstrijdprocedure op geen enkel moment naar een concreet ontwerp. De manier waarop DENC-STUDIO de circulaire ambities van NAV in een visienota vertaald had, met slechts voorstellen rond materialisatie en nog geen precies benoemde (recuperatie)materialen – die zouden pas gaandeweg in de uitvoeringsfase worden geselecteerd, volstond voor de sectororganisatie.

10R-prioriteitsladder als leidraad

Net als destijds voor het eigen nieuwe kantoor gebruikte DENC-STUDIO de zogenaamde 10R-prioriteitsladder als ruggengraat bij het omtoveren van de casco ruimte, in het gebouw van de voormalige Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, tot nieuw kantoor van NAV.

Dat resulteerde in de realisatie van een droogbouwinvulling die de erfgoedwaarde van de ruimte maximaal respecteert. De droogbouwinvulling is niet alleen circulair omdat ze omkeerbaar is dankzij in het zicht gelaten mechanische verbindingen, maar ook omdat ze uit hout bestaat, een hernieuwbaar materiaal. 

De droogbouwinvulling betekende ook een verhoging van het rendement van de ruimte, doordat ze voorziet in een mezzanine. 

De leidingen en ventilatiekanalen bleven net als de verbindingen van de droogbouwinvulling bereikbaar, zodat ze vlot aanpasbaar, uitbreidbaar en demonteerbaar zijn.

Inhouse en urban mining

Voor de losse inrichting deed DENC-STUDIO aan inhouse en urban mining. Een deel van het meubilair uit het NAV-kantoor in Brugge, onder meer bureautafels en ladeblokken, kon worden hergebruikt, al dan niet na een opknapbeurt. Wat niet meeverhuisde, kreeg een tweede leven via de tweedehandsmarkt.

Voorts putte het ontwerpbureau uit het aanbod van Rotor DC (toiletaccessoires), de Recupcentrale (kitchenette en sanitair), Buurman (kapstokken), 360volt en Blom & Blom (verlichting), The Good Stuff Factory en Depot 09 (zitmeubilair), Composil (tapijttegels) en Bosq (circulaire fineer).

De nieuwe materialen die DENC-STUDIO toepaste, zijn gemaakt van reststromen, zoals de gordijnstoffen die geselecteerd werden uit de snijresten van bmfabrics – dat naar aanleiding van het project besloot het zogenaamde catch-of-the-dayconcept te lanceren, of hebben een lage ecologische impact, zoals het hout voor de droogbouwinvulling of de fermacell-platen waarmee de ontdubbelde vloer op de mezzanine werd opgebouwd.

Bouwteam

Zoals dat wel vaker gaat in circulaire projecten, werd het nieuwe kantoor van NAV gerealiseerd in bouwteam: DENC-STUDIO werkte nauw samen met Woema, dat de uitvoering voor zijn rekening nam. De bouwteamformule zorgde ervoor dat de circulariteit van het project kon worden uitgepuurd. Op aangeven van Woema, werden niveauverschillen in de bestaande ondervloer bijvoorbeeld overbrugd met een computervloer afkomstig uit een kantoorgebouw in Brussel. En Woema zocht ook creatief mee naar een oplossing wanneer een lot recuperatiematerialen op de werf toch nog de nodige aanpassing vroeg om te kunnen worden toegepast in het project. De corpussen van de gerecupereerde keuken moesten bijvoorbeeld vergroot worden omdat ze onvoldoende diep waren voor de nieuwe gootsteen en kraan.

Woema greep ook tijdig in wanneer de onderaannemers – ondanks een goede briefing – dreigden te zondigen tegen de circulaire principes. Zo kon het onder meer voorkomen dat de pootjes van de computervloer toch verlijmd werden.

Het werken in bouwteam zorgde er tot slot ook voor dat Woema het nieuwe NAV-kantoor in slechts vier maanden tijd kon realiseren.

As-builtdossier cruciaal om circulair potentieel optimaal te benutten

NAV en DENC-STUDIO zijn zich er naar eigen zeggen van bewust dat de circulaire ambities van het project enkel volledig kunnen worden waargemaakt als toekomstige gebruikers van de kantoorruimte de circulaire principes eerbiedigen, lees: als ze de demonteerbare droogbouwinvulling niet gewoon uitbreken en op de container gooien. Het as-builtdossier van het project is in dat opzicht daarom cruciaal volgens de sectororganisatie en het ontwerpbureau. Alle plannen, fiches en aandachtspunten zijn er in opgenomen om optimaal hergebruik van de toegepaste materialen te faciliteren.