Met de herontwikkeling van de voormalige bibliotheeksite gaat de stad Mechelen voor een eerste groot circulair pilootproject. Het bouwteam nam de GRO ter hand tijdens het ontwerp en integreert verschillende aspecten van circulair bouwen in het project. Naast veranderingsgericht bouwen is zo ook het maximale behoud van materialen een uitgangspunt. Maar liefst 75% van alle bouwmaterialen waaruit de bibliotheek bestond zal worden hergebruikt in of buiten het herbestemmingsproject. Dat percentage is redelijk behoorlijk wanneer je weet dat een gedeelte van de structuur van de oude bib toch verdwijnt.

Het nieuwe project, waarbij naast CAAAP en BOB361 ook Artes Roegiers, Wirtz, Raco en VIBE vzw betrokken zijn, zal bestaan uit 22 duurzame woningen, drie commerciële ruimtes en een groene publieke ruimte en werd mede mogelijk gemaakt dankzij de medewerking van VUB Architectural Engineering en steun van Vlaanderen Circulair.  

De werf ging officieel van start met de voorbereidende stripwerken in de week van 8 augustus. Twee weken geleden werd begonnen met de grotere afbraakwerken.

Circulaire voorwaarden 

“Om deze herbestemming uit te voeren, werd het gebouw van de voormalige bibliotheek samen met de portierswoning en het aangrenzende plein te koop aangeboden. Onder voorwaarden weliswaar. Niet alleen moest de architecturale, ruimtelijke en woonkwaliteit gegarandeerd worden, ook moest dit grote project bijdragen aan de circulaire economie. Zowel hergebruik als veranderingsgericht bouwen en circulair materiaalgebruik kwamen daarbij aan bod. Anders dan bij een klassieke herontwikkeling is het doel om zoveel mogelijk materiaal een tweede leven te geven en niet als overschot te laten afvoeren”, aldus Greet Geypen, schepen van Stadsontwikkeling.

Eerder al 3,9 ton aan bouwmaterialen gerecupereerd

Op basis van een inventaris met daarop bouwmaterialen met een hergebruikpotentieel, werden er in mei van dit jaar reeds andere recuperatiewerken uitgevoerd in de oude bibliotheek. BatiTerre, een onderneming die in samenwerking met een maatwerkbedrijf gebouwen ontmantelt voor hergebruik, voerde de werken uit. “Er werden toen al een heleboel materialen uit de bib gerecupereerd: boekenrekken, vloertapijt, balustrades, verlichting, gietijzeren radiators, deurpompen, tientallen lopende meters borstwering en een stalen trap”, vertelt Patrick Princen, schepen van Duurzaamheid. “Die onderdelen, samen goed voor maar liefst 3,9 ton, hebben we al klaargemaakt voor verkoop op de markt voor tweedehandsmaterialen.”

Vlaamse primeur

Tijdens de voorbereidende stripwerken in de week van 8 augustus als vervolg op die eerdere ontmantelingswerken werden naast heel wat plinten ook 34 ramen van dertig jaar oud, gemaakt van Jansen AG-profielen, gerecupereerd. De raamprofielen krijgen een tweede leven in de Mechelse Impact Factory. Jansen AG kwam de profielen eigenhandig opmeten en engageerde zich om de demontage en de integratie in het nieuwe ontwerp van de Impact Factory te coördineren.

“Het hergebruik van raamprofielen op deze schaal zou een primeur zijn voor circulair bouwen in Vlaanderen”, weet Greet Geypen. “De geselecteerde ramen worden opgeslagen in het stadsmagazijn langs de Battelsesteenweg tot hun toepassing in de verbouwing van de Impact Factory, ergens tussen het najaar 2023 en 2025.”

“Die Impact Factory moet een toonbeeld worden van klimaatbewust en circulair bouwen”, vult Patrick Princen aan. “Door de stalen raamprofielen uit de oude bibliotheek, toch wel dé circulaire pilootwerf van de stad, te recupereren voor een nieuw leven in de Impact Factory, wordt die ambitie tastbaar gemaakt voor het publiek. De klimaatopwarming wordt in hele grote mate veroorzaakt door de productie van materialen. Door circulair te bouwen hebben we rechtstreeks impact: minder grondstoffen, minder energieverbruik, minder uitstoot.”

Ondergrondse parking

Bij de grotere sloopwerken die op 16 augustus begonnen, wordt van de bestaande gebouwen in het bouwblok – een aaneenschakeling van vier gebouwen uit verschillende periodes – enkel de oude leeszaal volledig afgebroken. Van de drie andere gebouwen wordt minstens de draagstructuur behouden. Ook de bestaande kelder wordt gespaard. Die zal de basis vormen voor een ondergrondse parkeergarage. De herontwikkeling zet de robuuste en regelmatige betonstructuur van de oorspronkelijke gebouwen ook door in de nieuwbouw.

Na de sloopwerken plaatst de aannemer een beschoeiing, om erna een bouwput te maken voor de ondergrondse parking. Tijdens het uitgraven van de bouwput gebeurt een archeologisch onderzoek. Na dat onderzoek wordt er gestart met de ruwbouwwerken. De werken aan Portier 51, dat een materialenpaspoort krijgt, zullen ongeveer twee jaar duren. De oplevering is gepland voor 2024.

Wie op de hoogte wil blijven van het verdere verloop van het project kan af en toe een kijkje nemen op de projectwebsite www.portier51.be. Regionale zender RTV bracht ook een korte reportage bij de start van de werken op 8 augustus. Die kan je hier bekijken.