Zijn passie voor hout heeft Piet Kerkchof al van jongs af aan. In zijn laatste jaar humaniora trok hij voor een uitwisselingsproject naar de verenigde Staten. Daar kwam hij in de Midwest terecht op een boerderij met een woning van meer dan honderd jaar oud die opgetrokken was met een houtskelet. De houtconstructie liet een diepe indruk bij hem na en Piet ging zich meer en meer verdiepen in de rol van hout in de bouw en vooral in onze strijd tegen de klimaatverandering. “Houtbouw biedt heel wat voordelen ten opzichte van traditionele bouwmethodes, zowel op vlak van duurzaamheid, efficiëntie, veiligheid als isolatie”, steekt Kerckhof van wal.

De klimaatverandering staat op een keerpunt. U ziet daarin een belangrijke rol weggelegd voor hout. Leg eens uit.

"In haar State of the Union had Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, het over de voortrekkersrol van Europa op vlak van de biobased economie. Dit klonk mij als muziek in de oren. Als we willen inzetten op een biobased economie, dan komen in de bouwsector enkel bamboe en hout als constructiemateriaal in aanmerking. En dan is voor mij de keuze snel gemaakt, want in hout hebben we hier al heel wat ervaring. Ik kan niet genoeg benadrukken dat het gebruik van hout zoveel voordelen heeft. Daar moeten we als bouwwereld op inspelen. Voor mij is het niet enkel wenselijk, maar ook noodzakelijk om volop de kaart van hout te trekken. En het moet nu gebeuren, want de laatste vijftig jaar is er op dat vlak maar weinig gebeurd in Vlaanderen. Ik heb veertig jaar geleden mijn thesis gemaakt over houtbouw. De inhoud is nog steeds brandend actueel, net omdat er niets bewogen heeft. Hoe lang duurt het nog voor iedereen gaat beseffen dat bouwen met hout de sleutel is om de klimaatverandering een halt toe te roepen?"

Vooral Cross Laminated Timber heeft volgens u een mooie toekomst.

"CLT, de afkorting van Cross Laminated Timber of kruislaaghout, is een kruislings verlijmd houten paneel opgebouwd uit éénlaagse planken van massief hout. Het materiaal wint de laatste jaren enorm aan belang en dat is ook niet verwonderlijk. Bekijk alleen al eens de architecturale vrijheid die CLT met zich brengt. CLT is enorm veelzijdig en kan gecombineerd worden met andere duurzame bouwmaterialen die bijdragen aan een duurzaam en uniek ontwerp. Het 3D-model dat we de bouwheer kunnen tonen, is eigenlijk een woning die virtueel al woonklaar is. De belangrijkste beslissingen worden dan al genomen, zodat er ook heel wat stress wegvalt. Bovendien kan het bouwen zeer snel gaan. We spreken dan over slechts enkele dagen. Bovendien zorgt CLT voor een grote stabiliteit. De stabiliteitseigenschap van hout per kilogram is maar liefst zeven keer groter dan die van beton. Hout is tweemaal sterker dan beton."

Houtbouw heeft voor sommigen een slechtere reputatie op het vlak van brandveiligheid, akoestiek en isolatie, maar u weerlegt die kritiek?

"Uiteraard! Hout is net brandveilig. De buitenlaag van balken, kolommen en panelen kan wel branden, maar de verkoling van die buitenschil werkt branddovend zodat je stabiliteit gegarandeerd blijft. Wat isolatie betreft, is hout een topper. Dankzij de thermische inertie, het vermogen om warmte en koelte op te nemen en vrij te laten, en de hoge isolatiewaarde van hout, geniet je steeds van een constant en aangenaam binnenklimaat met comfortabele temperaturen, zowel in de winter als zomer. Hout werkt tot twee keer meer isolerend dan een snelbouwsteen. Daardoor dien je minder extra isolatie aan te brengen - een mooie prijsbesparing - in je woning en win je aan oppervlakte binnen. Ook de akoestiek mag geen issue zijn; we volgen de geldende regels."

En ook niet onbelangrijk: hout zou beter zijn voor ons mentaal welzijn.

"Er zijn voldoende Scandinavische studies die aantonen dat bijvoorbeeld werken in een omgeving met hout zorgt voor minder absenteïsme. Hout straalt warmte uit en dat zorgt ervoor dat we ons goed voelen. Als architect promoot ik dan ook om zoveel mogelijk van de CLT-panelen zichtbaar te houden. In het vakantiepark van Roompot in Hechtel-Eksel bijvoorbeeld, combineren we hout met een zwarte kleur. Die combinatie is momenteel trendy."

En misschien nog de grootste verdienste van hout: het feit dat het CO₂ opslaat.

"We moeten onze CO₂-uitstoot weer in balans krijgen en in die strijd zijn bomen onze belangrijkste partners. Hout is de meest effectieve materiaal wanneer het gaat om het opslaan van CO₂. Door met hout te bouwen, gaan we CO₂ voor zo’n honderd jaar stockeren. Als je weet dat we per kubieke meter hout in een gebouw één ton CO₂ vastzetten en als je daarbij optelt dat de productie van één kubieke meter hout ook 1 ton minder CO₂-uitstoot heeft dan de productie van beton, dan moet ik er geen tekening bij maken. Door te bouwen met hout, spaar je 2 ton CO₂ uit."

U zweert bij gelabeld hout omdat dat volgens u aan de basis ligt van de circulaire economie in de bouw. Waarom?

"Dat is toch logisch? Het gebruik van gelabeld hout betekent dat je voor elke boom die je gebruikt er minstens één terugplant. Daarnaast kun je bij het ontmantelen van houtbouw alle hout opnieuw gebruiken, ofwel onder dezelfde vorm ofwel kun je er iets anders van maken. Je hebt dus geen afval. Als je bouwt met baksteen, belandt die aan het einde van de cyclus op de afvalberg. Bouwen met hout is dus de basis van circulaire en biobased economie in de bouwwereld."

Toch scoort hout niet zo goed in LCA-analyses. U spreekt echter van een vertekend beeld. Hoezo?

"Een levenscyclusanalyse (LCA) is een methode om de totale milieubelasting van een product of materiaal te berekenen. Voor hout zijn er in die berekeningswijze enkele factoren die niet kloppen. Ten eerste wordt het landgebruik, dus het land dat ingenomen wordt om een boom te laten groeien, zeer zwaar meegeteld. De productie van zuurstof, die eigen is aan de groei van bomen, krijgt echter geen waarde. Dat klopt niet. Wanneer je ook dit cijfer in rekening zou brengen, zou hout al stukken beter scoren. Daarnaast is er ook de circulariteit van het bouwmateriaal. Baksteen is na gebruik louter afval, terwijl hout dit niet is. Ook dat wordt niet meegeteld."

Bedankt voor dit interview, meneer Kerkchof.

"Ik zet altijd graag een boompje op over hout!" (lacht)

KADERSTUK: enkele weetjes over het meet duurzame vakantiepark van ons land.

Het gemeentebestuur van Hechtel-Eksel kondigde in juli 2020 aan dat Roompot, Europa’s tweede grootste aanbieder van vakantiewoningen, dit jaar een nieuw park zou openen in het Limburgse groen. De ambities zijn groot: samen met Zuhal Demir, Vlaams minister van onder meer Energie, Omgeving en Toerisme maakt Roompot bekend dat het park in aanbouw het meest duurzame vakantiepark van het land zal worden, zonder dat gasten hiervoor aan comfort zullen inboeten. Wood Architects tekende voor het ontwerp. Enkele duurzame cijfers en weetjes over het park op een rij:

• 121 woningen voor 4, 6 of 16 personen opgetrokken in CLT-houtconstructie;
• 576 m³ hout, allemaal gerooid in Europese PEFC-gecertificeerde bossen;
• dit hout heeft in totaal 5,2 miljoen kg CO₂ voorgoed uit de lucht onttrokken;
• de constructie compenseert de CO₂-uitstoot van alle transport voor de aanbouw van het park en alle autoverplaatsing van gasten gedurende 25 jaar lang;
• ondertussen groeien ook 1.750 nieuwe bomen op de plaats waar die voor het park zijn gerooid en zij zullen de komende 15 jaar opnieuw evenveel CO₂ uit de lucht onttrekken en zuurstof produceren;
• CO₂-negatief door de keuze voor duurzame materialen;
• al het regenwater wordt gerecupereerd;
• tal van duurzame materialen zorgen ook voor een circulaire aanpak;
• de eerste houten vakantiewoningen van het land in CLT opgetrokken;
• voorzien van groendaken, wadi’s en warmtepompen;
• streekeigen beplanting.