"De aarde wordt drie keer sneller verbruikt dan zou mogen. Daarom moeten er dingen veranderen", trapt de Graan een open deur in. "Dat zijn we succesvol aan het doen op het vlak van energie. Hoewel we ook daar te lang hebben vastgehouden aan fossiele grondstoffen, terwijl zon, wind en water altijd al voorhanden zijn geweest, hebben we toch de omslag gemaakt naar die onuitputtelijke bronnen voor het opwekken van energie."

"Bij materialen ligt dat natuurlijk anders. De grondstoffen die daarvoor nodig zijn, zijn veelal niet onuitputtelijk. Zolang we geen andere grondstoffen van waar dan ook naar de aarde kunnen halen, moeten we dus op een andere manier omgaan met de hier beschikbare grondstoffen bij materiaalproductie. Bepaalde grondstoffen zijn er vandaag zelfs al vrijwel niet meer."

Aan de wieg van Madaster

De Graan meent wat hij zegt. Hij is architect van opleiding en kreeg destijds les van Michael Braungart, grondlegger van de Cradle to Cradle-filosofie, die onderscheid maakt tussen een technische en biologische kringloop én wil dat die beide gesloten zijn. De man inspireerde de Graan vanaf de eerste minuut. In die mate dat hij uiteindelijk aan de slag ging bij RAU Architects, opgericht door Thomas Rau, een andere pionier op het vlak van circulair bouwen. Daar stond hij als projectarchitect van het eerste gebouw ter wereld als materialendepot ontworpen mee aan de wieg van Madaster, het kadaster voor de gebouwde omgeving dat het hergebruik van materialen in een gebouw wil faciliteren door ze vast te leggen in een materialenpaspoort.

Tien jaar geleden maakte de Graan dan de overstap naar KUBUS, wat mee verklaart waarom de producten van KUBUS vandaag een fundamentele bijdrage proberen te leveren aan de transitie naar circulair bouwen.

Optimale vertaling IFC-model naar materialenpaspoort

Zo is een troef van Archicad, de BIM-software waar KUBUS in Vlaanderen en Nederland al meer dan 25 jaar exclusief verdeler van is, vandaag dat het modelleerprogramma een rechtstreekse link heeft met Madaster. De Graan legt uit: "Madaster maakt een materialenpaspoort van een gebouw op basis van een IFC-model afkomstig van een BIM-programma. Het platform classificeert welke materialen daar allemaal inzitten en op welke manier die bevestigd of toegepast zijn. Als het platform in dat IFC-model echter allerlei zaken tegenkomt dat het niet herkent, dan kan het die ook niet meetellen. Wij hebben daarom gezorgd voor een optimale link tussen Archicad en Madaster, met name een perfecte afstemming van de Archicad-materialendatabank met de data die Madaster nodig heeft om een materialenpaspoort van een gebouw te genereren. Sterker nog: Madaster heeft de materialendatabank van Archicad geadopteerd."

Daarmee onderscheidt Archicad zich volgens de Graan van heel wat andere BIM-software. "Madaster ondervindt soms problemen bij het maken van een materialenpaspoort wanneer het IFC-model afkomstig is van BIM-software die die rechtstreekse link met het platform niet heeft. Een simpel voorbeeld: in BIM-software wordt baksteen in de bibliotheek soms benoemd als metselsteen. In Madaster wordt echter de term baksteen gebruikt, waardoor Madaster die metselsteen niet of niet vanzelf zal meenemen in het genereren van het materialenpaspoort. Je moet er als ontwikkelaar van BIM-software dus onder meer voor zorgen dat je de juiste Madaster-data gebruikt in je materialendatabase."

Meer circulaire troeven

Het is echter niet alleen de link met Madaster die ervoor zorgt dat Archicad kan bijdragen aan circulair bouwen. De Graan: "Archicad bevat ook allerlei tools die een ontwerp, naast op materialenvlak, optimaliseren op het vlak van energie. Daarnaast heeft de KeyMember Editie die KUBUS voor Archicad ontwikkelt een speciale module voor houtbouw en vind je in de materialendatabank van Archicad gevalideerde data over de operational en embodied CO₂ van de materialen. De Meetstaat Manager zorgt dan weer voor een automatische oplijsting van alle materialen volgens de VMSW-methodiek, zodat architecten een complete meetstaat uit hun BIM-model kunnen genereren én daar eenvoudig controle over kunnen behouden, wat leidt tot minder fouten en dus tot materiaalminimalisatie."

BIMcollab

"In het issuemanagementprogramma BIMcollab, dat KUBUS zelf ontwikkelde en in 2014 op de markt bracht, wordt ook nog eens gecontroleerd of er geen sprake is van conflicten tussen de verschillende modellen van alle betrokken disciplines. Ook dat zorgt finaal voor materiaalminimalisatie, doordat het oplossen van fouten op de werf ten gevolge van zo'n clash, waar vaak extra materiaal voor nodig is, verleden tijd is. BIMcollab zorgt er met andere woorden voor dat je tot een beter model en een betere uitvoering komt omdat alle modellen van de verschillende disciplines beter op elkaar worden afgestemd."

Integraal ontwerpen

De Graan spreekt in de context van circulair bouwen graag over integraal ontwerpen. "Vroeger liepen alle partijen betrokken bij het ontwerp van een gebouw achter elkaar aan. Het resultaat was een iteratief proces waarbij de ene partij zijn model over de schutting gooide naar de andere, die dat na aanpassingen dan weer terugwierp, waarna er wéér aanpassingen gebeurden. Waar wij naar streven, is dat niet alleen alle disciplines vroeg bij het ontwerp worden betrokken, maar ook alle uitvoerende partijen en de leveranciers van de materialen. Het gevolg van zo'n integraal ontwerpproces is minder materiaalverspilling, maar ook meer prefabricage en daardoor ook meer hergebruik. Zowel Archicad als BIMcollab faciliteren integraal ontwerpen optimaal en daarmee ook circulair ontwerpen en bouwen", besluit hij.

In een eerder artikel op onze website vertelde Michelle Vrolix, BIM Consultant bij KUBUS, ook al meer over de link tussen Archicad en circulair bouwen. Ook Lichtstad Architecten getuigde op Circubuild al over de meerwaarde van Archicad voor circulair bouwen.

Wil je meer weten over de mogelijkheden van Archicad op het gebied van duurzaamheid en circulariteit? Herbekijk dan zeker het KUBUS-webinar Duurzaam & circulair ontwerpen met Archicad, via deze link.