The Precedent toont mooi wat circulair bouwen betekent op verschillende niveaus. Behouden wat kan en bij de nieuwe materialen zo circulair mogelijk gaan, was bijvoorbeeld het credo op materiaalniveau. Zo behield YUGENING architecture – voorheen Orens - Van Grimbergen architecten – in zijn ontwerp het bestaande betonskelet. Die voor hen ecologisch evidente keuze was naar eigen zeggen ook een technisch gedurfde. Het gebouw aan de Louizalaan 104-106 krijgt ook een optopping in CLT, die het bruikbare volume van het kantoorgebouw met 25% verhoogt. Die keuze – een ongebruikt dak benutten – is een mooi voorbeeld van ruimtelijk rendement, een van de circulaire bouwprincipes. Ook een uitbreiding aan de achterkant van het gebouw wordt uitgevoerd in CLT. In het gebouw wordt de circulaire leempleister Brusseleir van BC materials gebruikt en lichte scheidingswanden kunnen rechtstreeks aansluiten op de verhoogde calciumsulfaatvloeren zonder die te moeten onderbreken, wat leidt tot een akoestisch voordeel en een optimale herbruikbaarheid. Tot slot krijgt het volledige gebouw ook een Madaster-materialenpaspoort.

Ook op gebouwniveau werd circulair gedacht. Door in te zetten op droge systemen en herbruikbare materialen is de gehele constructie eenvoudig demonteerbaar om ze later zo maximaal mogelijk te kunnen hergebruiken. Het zichtbare samenspel van het bestaande betonnen skelet en de CLT-uitbreidingen zijn een bewust ontwerpstatement: dit type gebouw hoeft bij renovatie niet langer gesloopt te worden om te voldoen aan hedendaagse normen en standaarden.

De technieken werden ook circulair ontworpen. Hedendaagse installaties voor verwarming, verluchting en akoestiek integreren mét behoud van vrije hoogte per bouwlaag betekent voor ontelbare Brusselse gebouwen volledige afbraak en wederopbouw. The Precedent maakt komaf met dat paradigma door technieken buiten het bestaande skelet te brengen, maar binnen de toegelaten geveldikte, om zo onder andere het uiterst performante IDA 1-ventilatiesysteem te kunnen integreren. Milieuvriendelijke technieken voldoende ruimte bieden door tonnen CO₂ te produceren bij de vervanging van het bestaande betonnen skelet is volgens de architecten van YUGENING architecture ecologisch immers volstrekt onzinnig. Hun antwoord, de bestaande ruimte compleet anders benutten, is het resultaat van een multidisciplinaire aanpak van de ingenieurs stabiliteit, technieken en akoestiek en de brand- en gevelexpert.

The Precedent voldoet aan de passiefnormen die gelden in Brussel. De BREEAM-certificering voor de hoogste score, 'Outstanding', is lopende.

Biofiele elementen

Eigenaar Union Investment wil na de renovatie een gebouw dat mens en milieu op de eerste plaats zet en ook daar is YUGENING architecture met zijn ontwerp goed in geslaagd. The Precedent heeft op walkscore.com een walking score van 98%, wat betekent dat het gebouw te voet of met de fiets bijzonder goed bereikbaar is. Om die reden werd een halve verdieping gereserveerd voor een ruime fietsenparking, mét laadpunten voor elektrische fietsen.

Ook door overvloedig biofiele elementen te integreren focust The Precedent op gezondheid. Actieve groenmuren verminderen stress en werken ook luchtzuiverend, wat een grote meerwaarde is in de sterk verstedelijkte omgeving van de Louizalaan. De aanwezigheid van een groendak met bijenvriendelijke beplanting moet het stressniveau van de gebruikers eveneens naar beneden brengen. De gevel in zogenaamd smart glass vermijdt elke weerspiegeling op schermen en houdt de hitte buiten en de bijna individuele stralingspanelen voor verwarming en koeling bieden een groot thermisch comfort. The Precedent wordt zoals reeds aangehaald uitgerust met luchtverversing van het hoogste niveau, IDA 1, wat neerkomt op minder dan 400 ppm CO₂. Die hoge capaciteit van luchtverversing wordt gegarandeerd en dat zonder tochtproblemen dankzij de toepassing van zogenaamde Smart Accoustic Passive Power (SAPP)-ceilings, die voor stralingswarmte zorgen. Voorts zal het aangepaste kantoorgebouw massa’s natuurlijk daglicht toelaten en zullen de constructies in kruislaaghout de afstand tussen de kantoren en de stevige bomen aan de ingang overbruggen. Elke level heeft ook ontmoetingsplekken die de kruisbestuiving tussen de mensen zullen stimuleren. Uitnodigende buitenterrassen dienen hetzelfde doel. Het gebouw zal door al die ingrepen WELL-gecertificeerd zijn bij ingebruikname.

The Precedent heeft dus dan één troefkaart. Véronique Orens van YUGENING architecture vat nog eens samen: "Door het behoud van het betonskelet dient The Precedent als voorbeeld voor vele bestaande kantoorgebouwen die zich in eenzelfde fase van hun cyclus bevinden. Afbraak hoeft niet langer de norm te zijn, maar de uitzondering. Mede door die keuze werd een efficiëntieslag gemaakt op gebied van technieken en de uitvoeringstermijn met maanden ingekort. De beperkingen van de bestaande vrije hoogte leidden mee tot een uitbreiding van de beschikbare ruimte met een kwart, waardoor ecologie en economie hand in hand gaan. Het project is ook circulair dankzij de gebruikte bouwtechnieken, materialen en de opname van dit alles in een Madaster-materialenpaspoort. De verdiepingen en plateau’s nodigen de gebruikers ten slotte ook uit tot samenwerking in een biofiele omgeving. Dat maakt van The Precedent een statement van mensgerichte architectuur, zonder esotherisch te wezen."

De bouwwerken, uitgevoerd door Louis De Waele, gingen vorige maand van start. In augustus 2023 moet The Precedent klaar zijn.

De twee andere bureaus die een ontwerp indienden, gingen overigens voor een volledige nieuwbouw.

Technische fiche

Opdrachtgever: UNION Investment 

Ontwerper: YUGENING architecture

Studiebureaus: YUGENING architecture (architectuur en WELL concept), Pirnay Engineering (stabiliteit) CES (technieken), daidalos peutz (akoestiek), FESG (brandadviseur), SOCOTEC (controleorganisme), Gevelinzicht (gevelexpertise)

Hoofdaannemer: Louis De Waele

Projectmanagement, BREEAM- en WELL-opvolging, coördinatie gezondheid en veiligheid: Bopro

Investeringsbedrag: 18 miljoen