THOREAQ, een uniek labo voor de bouwsector op Thor Park in Genk, werd gisteren officieel ingehuldigd in aanwezigheid van Vlaams minister van Economie, Innovatie en Werk Jo Brouns. THOREAQ staat voor Testbed HOme Renovations, Energy solutions, and AirQuality en bestaat onder meer uit twee identieke testwoningen – uniek in Europa! – met een demonteerbare gebouwschil, zodat ook circulaire gevel- en dakconcepten op de huizen kunnen worden getest. VITO en EnergyVille zijn de drijvende krachten achter het project.
Tegen 2050 – in minder dan dertig jaar dus – zullen alle Vlaamse gebouwen volledig klimaatneutraal moeten worden. En dat terwijl ons gebouwenbestand tot het oudste en meest energieverslindende van Europa behoort. De Vlaamse bouwsector staat dus voor een enorme uitdaging. Om de bouwsector en de industrie te ondersteunen en innovatieve oplossingen alle kansen te bieden, werd gisteren in het bijzijn van Vlaams minister van Economie en Innovatie Jo Brouns, de burgemeester van Stad Genk Wim Dries, en Marie-Pierre Jouglain, een vertegenwoordiger van de Europese Commissie, THOREAQ officieel ingehuldigd.
THOREAQ, gerealiseerd door Beneens, bestaat uit twee identieke testwoningen, een werkplaats en een outdoor werflabo en zal gebruikt worden voor het testen, valideren en demonstreren van innovatieve renovatieoplossingen, technologieën die bijdragen aan de verbetering van de binnenluchtkwaliteit, oplossingen voor een betere integratie van energiesystemen in de bebouwde omgeving en innovaties op gebied van geïndustrialiseerd vervaardigde, al dan niet circulaire, gevel- en dakelementen en geautomatiseerde constructiemethodes in de bouw.
Betonnen draagstructuur voorzien van ankerrails
“Een dergelijke testinfrastructuur van twee identieke, vergelijkbare gebouwen is uniek in Europa”, verduidelijkte Marlies Van Holm, onderzoekscoördinator bij EnergyVille en VITO. “De twee testwoningen hebben volledig dezelfde opbouw en installaties, dezelfde oriëntatie, en nagenoeg identieke bezonning, beschaduwing, regen- en windbelasting. Ze worden daarbovenop binnenkort voorzien van virtuele bewoners, toestellen die menselijk gedrag nabootsen, waardoor identiek, of net heel verschillend, bewonersgedrag kan plaatsvinden in de beide gebouwen. Bijgevolg zijn vergelijkende AB-testen mogelijk: je verandert één parameter in één van beide woningen en je kan precies het effect/de prestatie van die verandering meten en vaststellen. Wil een producent van warmtepompen zijn technologie bijvoorbeeld in een gecontroleerde omgeving afstemmen op verschillende gebruiksprofielen, dan kan hij in woning A een gezin met drie kinderen, en in woning B een gepensioneerd koppel dat vooral doorheen de dag energie verbruikt, onder identiek dezelfde omstandigheden simuleren. Ook als een producent wil aantonen dat zijn product 10% zuiniger is dan dat van zijn concurrent, kan dat via simulaties in de twee gebouwen.”
De gebouwen werden ook voorzien van een demonteerbare buitenschil. Drie van de vier gevels én de hellende daken kunnen naar believen worden vervangen. De achterliggende betonnen draagstructuur voorzien van ankerrails, maakt het mogelijk dat elk type van buitengevel kan geïnstalleerd worden rond de gebouwen. Verschillende bouwmaterialen of geïntegreerde technieken zoals zonnepanelen in de gevels van het gebouw kunnen daarmee uitvoerig getest worden in THOREAQ.
“Samenwerken is key”
Na de officiële opening van de testopstelling gisteren, worden de testwoningen nog verder voorzien van de nodige technieken, interieurafwerking, sensoren en dus virtuele bewoners – in de loop van 2024-2025. Daarna zullen de woningen opengesteld worden voor bedrijven, onderzoekspartners of andere geïnteresseerden om hun innovatieve producten en diensten op ware schaal en levensecht te testen, optimaliseren en demonstreren in een veilige en gecontroleerde omgeving.
“De bouw is een van de cruciale sectoren in de evolutie naar een duurzame toekomst”, lichtte Inge Neven, CEO van VITO, toe. “Zaken als materiaalkeuzes, isolatie en energie moeten naadloos op elkaar aansluiten om tot de beste en meest duurzame resultaten te komen, die bovendien betaalbaar zijn voor iedereen. Daarom is naast innovatie en technologische vooruitgang ook de afstemming tussen de verschillende partijen in de hele waardeketen van groot belang. Samen kunnen we de fundamenten leggen voor praktische oplossingen die onze gebouwen futureproof en betaalbaar maken en hun CO2-uitstoot en impact op het klimaat verminderen.”
Energieuitwisseling met andere gebouwen op site
Ook het openluchtwerflabo wordt nog gebouwd. “VITO en EnergyVille verwachten de komende jaren heel wat innovatie in nauwe samenwerking met industrie en onderzoekspartners om producten en processen te verbeteren op vlak van duurzaamheid, integratie van nieuwe materialen en technieken voor automatisering en robotica”, aldus nog Marlies Van Holm. Daarom biedt THOREAQ naast de identieke gebouwen ook onderdak aan een werkplaats voor specifiek onderzoek naar nieuwe gebouwschilelementen en geautomatiseerde constructiemethodes. In het outdoor werflabo, dat in een laatste fase wordt gebouwd, zullen die technologieën ook in openlucht en op ware schaal getest kunnen worden.”
De THOREAQ-testwoningen en -werkplaats zullen nog dit jaar ingeklikt worden op het warmtenet en gelijkstroomnet van het Open Thor Living Lab, het levend labo op het Thor Park, waardoor energie-uitwisseling met de andere gebouwen op de site ook tot de mogelijkheden zal behoren.
"Vlaanderen top in innovatie"
“Vlaanderen is een absolute topregio op het vlak van innovatie. Als relatief kleine regio mogen we daar fier op zijn. THOREAQ helpt ons de bouwtechnieken van morgen hier in Vlaanderen te ontwikkelen, testen en vergelijken, mét aandacht voor de betaalbaarheid ervan. Want we moeten er wel voor zorgen dat de Vlaming al die innovaties kan betalen”, besloot Vlaams minister Jo Brouns.
“Het THOREAQ-project is een concreet voorbeeld van de versnelling van de transitie naar duurzame energie in Vlaanderen, en dus de realisatie van de Europese Green Deal”, kreeg Marie Pierre Jouglain, vertegenwoordiger van de Europese Commissie, het allerlaatste woord. “Met gelijkaardige projecten in de hele Europese Unie kan ons continent zijn klimaatdoelstellingen bereiken om de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met minstens 55% te verminderen en tegen 2050 klimaatneutraal te worden. Aangezien deze twee testwoningen opengesteld worden voor bedrijven, onderzoekspartners en andere geïnteresseerden, vormen ze de ideale basis voor een goede samenwerking tussen de verschillende actoren die nodig zijn om tegen 2050 klimaatneutraliteit te behalen in alle gebouwen.”
THOREAQ is goed voor een investering van 2 miljoen euro, waarvan 1 miljoen gefinancierd werd door het Europees Fonds voor Regionale ontwikkelingen (EFRO React EU) en het Vlaams Fonds voor Innoveren en Ondernemen.