Hoe kwamen jullie op de idee om deze unieke circulariteitsscan en -ontwerpstrategie te maken?

Ann Thys: “Circulair bouwen blijft vaak beperkt tot materiaalgebruik, maar die duurzame manier van bouwen draait om zoveel meer. Het gaat bijvoorbeeld ook om modulair ontwerpen, zodat een gebouw na pakweg vijf, tien of vijftien jaar makkelijk een nieuwe functie kan krijgen zodat het langer meegaat. En om jezelf als ontwerper project per project de vraag te stellen wat de meest duurzame keuze is: een bestaand gebouw slopen en een nieuwbouw zetten of ervoor kiezen de bestaande structuur te behouden. Onze klanten die voor circulair bouwen kiezen stellen ons dan ook almaar meer de vraag: ‘Wat moeten we nu precies doen?’ Dat zette er ons toe aan hen concrete handvatten aan te reiken. Zo ontstond TACLE, wat staat voor Towards A Circular Living Environment, een unieke scan en ontwerpstrategie om circulair bouwen te bevorderen en inzichtelijk te maken. Concreet gaan we in eerste instantie het circulaire potentieel van een bestaand gebouw via een scan in kaart brengen. Daarna gaan we met de TACLE-ontwerpstrategie de brede term circulariteit in zogenaamde SMART-handvatten vertalen, waarbij SMART staat voor specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden. De handvatten kunnen we ook bezorgen voor volledig nieuwe gebouwen.”

Charlotte Goovaerts: “We worstelen in de bouwsector met een overvloed aan parameters om het circulariteitspotentieel van een gebouw te bepalen. Sommige parameters versterken elkaar ook niet altijd. En de keuze voor een bepaalde structuur of techniek is ook niet per se dezelfde bij respectievelijk bouwen met een lange levensduur van het gebouw voor ogen in zijn eerste en enige vorm, of bouwen in functie van demonteerbaarheid. Dat maakt het erg lastig voor de bouwheer om knopen door te hakken. Met TACLE willen we bouwheren die met allerhande vragen zitten over circulair bouwen een gestructureerd hulpmiddel bieden. Ook architecten en ontwerpteams willen we met ons advies een solide leidraad geven.”

Hanteren jullie zelf wél een concrete definitie van circulair bouwen?

Charlotte Goovaerts: “We geloven sterk in drie strategieën: long life, focussen op een lange levens- en gebruiksduur, demountable, inzetten op modulair bouwen met herbestemmingsscenario’s bij korter gebruik, en urban mining, wat zo veel betekent als gebouwen op zo’n manier ontmantelen dat we zoveel mogelijk materialen kunnen hergebruiken of als grondstof kunnen inzetten om er nieuwe producten mee te maken.”

Iemand belt jullie morgen: hoe gaan jullie concreet te werk?

Ann Thys: “Wordt vertrokken van een bestaand gebouw, dan starten we met de scan op maat van het gebouw en rekening houdend met de wensen van de klant. Onze experten, waaronder stabiliteitsingenieurs, bouwkundigen en architecten, analyseren de intrinsieke circulariteitswaarde van het gebouw. Ieder onderdeel wordt onder de loep wordt genomen: laat de stabiliteit een andere invulling of gebruik van het gebouw toe, welke muren kunnen makkelijk verwijderd of geperforeerd worden, wat is de waarde van de huidige technische installaties en kunnen we die eventueel uitbreiden? Dat soort vragen worden dan gesteld.”

Charlotte Goovaerts: “De scan kan op vraag van de klant uitgebreid worden met onze TACLE-ontwerpstrategie, die afgestemd wordt op de bevindingen uit de scan. Met het ontwerpteam leggen we dan een basisstrategie vast: long life, demountable of urban mining. We bestuderen ook de historische context en voeren een omgevingsanalyse uit. Op basis van die analyses werken we allerlei scenario’s uit waar het gebouw in moet kunnen voorzien, niet alleen vandaag maar binnen vijf of vijftig jaar. Ten slotte volgt er een ruimtelijke analyse, zodat we kunnen toetsen hoe we de bestaande structuur en technieken in zoveel mogelijk scenario’s kunnen inkantelen. Denk aan een kantoorgebouw dat later tot appartementen kan worden omgebouwd.”

Ann Thys: “Is er geen sprake van een bestaand gebouw, dan start onze TACLE-aanpak natuurlijk meteen met het bepalen van de ontwerpstrategie, die dan uiteraard enkel gestoeld is op de historische en omgevingscontext – en nog enkele andere randvoorwaarden – en niet op een scan.”

En wat met het materiaalgebruik?

Ann Thys: “Een materiaalanalyse maakt uiteraard ook deel uit van de ontwerpstrategie. Welke materialen kunnen we bij een bestaand gebouw zeker hergebruiken? Dat gaat gepaard met de opstelling van een sloopinventaris. Bij nieuwbouw is de keuze van geschikte herbruikbare materialen of duurzame alternatieven cruciaal om het gebruik van primaire grondstoffen zo laag mogelijk te houden. Bovendien kijken we of we het gebouw modulair kunnen maken, dan wel of er slimme oplossingen zijn om het materiaal na de levensduur van het gebouw in zijn bestaande vorm te hergebruiken.”

Charlotte Goovaerts: Sustainability voor, tijdens én na de bouwfase: dat is de rode draad in al wat we doen. Circulariteit beleeft vandaag een momentum in de bouw. Wij willen graag dat extra duwtje in de rug geven. Ook in de hoofden van de beleidsmakers zijn de ideeën al gerijpt. Denk maar aan de EU-Taxonomie en het M-peil voor materialen. Met TACLE bieden we een antwoord op al die én toekomstige initiatieven en richtlijnen.”