De bouwsector heeft gedurende al die crises de nodige veerkracht aan de dag kunnen leggen. Naast cruciale publieke en private investeringen, hebben constructief overleg en stimulansen van overheidswege de hefbomen geboden om de bouw als motor van een duurzame economie draaiende te houden. Het sterkt de Vlaamse bouwactoren en de Vlaamse Regering alleen maar om ook de komende jaren maatschappelijke uitdagingen samen aan te pakken, zoals de transitie naar een fossielvrije samenleving, energie-efficiëntie, circulariteit en digitalisering.

Tewerkstelling in bouwsector optrekken

Vast staat dat de tewerkstelling in de bouw allereerst verder geactiveerd moet worden. “Het relanceplan Vlaamse Veerkracht voor een totaal investeringsbedrag van 4,3 miljard euro zal naar schatting voor 8.151 extra jobs zorgen in de bouwsector in de periode 2021-2023, zo blijkt uit onderzoek van Idea Consult”, aldus Vlaams minister-president Jan Jambon. “Die extra economische dynamiek is op zich goed nieuws, maar maakt tegelijk ook duidelijk dat het huidige tekort aan arbeidskrachten in de bouw in de toekomst nog prangender dreigt te worden. Voldoende gekwalificeerd personeel naar de sector leiden is en blijft dan ook een topprioriteit voor de bouwsector en Vlaamse Regering.”

Alleen nog maar fossielvrije nieuwbouw vanaf 2025

De verschillende crises sinds 2020 hebben de Vlaamse Regering en de bouwpartners te baat genomen om met bouwactiviteiten duurzame economische groei te creëren. Zo werd dit jaar de renovatieverplichting ingevoerd om met meer energierenovaties het gebouwenpark klimaatbestendig te maken. Tijdens het VBOC werd concreet ingegaan op het belang van renovatieplannen om de mensen te stimuleren verder te gaan dan nodig en van instrumenten voor versnelde wijkrenovaties. Bovendien bereidt de sector zich voor om tegen 2025 alleen nog maar fossielvrije nieuwbouw te realiseren.

Meer circulair bouwen

Voorts werken bouwsector en Vlaamse overheid na de Green Deal Circulair Bouwen samen verder aan de Werkagenda Circulair Bouwen, die circulair bouwen in Vlaanderen helemaal van de grond moet helpen krijgen. De Green Deal Circulair Bouwen was al goed voor 160 projecten rond circulair bouwen in Vlaanderen – in de breedste zin van het woord –, waar in totaal 360 bedrijven bij betrokken waren. Ook heeft de bouwsector met de steun van de Vlaamse overheid het eerste Betonakkoord gelanceerd, om werk te maken van meer groen beton. Bij de meer dan 70 ondertekenaars vinden we eveneens het Facilitair Bedrijf en het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken, die als opdrachtgevers van grote bouw- en wegenwerken een belangrijke rol spelen in duurzaam en circulair materialengebruik.

Digitalisering opdrijven

Daarnaast zet de Vlaamse overheid haar schouders onder meer digitalisering in de bouw. Samen met onder andere het Facilitair Bedrijf wordt het gebruik van building information modeling of BIM verder uitgerold naar andere publieke gebouwenbeheerders zoals scholen, sportcomplexen en sociale woningen en naar andere lokale overheden. BIM verhoogt de efficiëntie van bouwprojecten en draagt bij tot de klimaat- en energiedoelstellingen. Centraal staat het versterken van de informatie-uitwisseling tussen opdrachtgever, architect, aannemers, installatiebedrijven enzovoort. Doorheen de hele levenscyclus van een project, van ontwerp- en bouwfase tot onderhoud en eventuele sloop, tilt dat de duurzaamheid naar een hoger niveau. “Met nieuwe instrumenten zoals BIM kijkt de bouwsector verder dan de initiële bouwkosten om de duurzaamheid van een project op de lange termijn te verzekeren. Met de Vlaamse overheid als partner willen we de rol van bouwbedrijven doorheen de hele lifecycle van infrastructuur of van een gebouw valoriseren. Ook werd tijdens het VBOC aangegeven dat BIM een grotere rol kan spelen in de digitalisering van vergunningsprocedures om aanvragen optimaal te behandelen”, aldus Marc Dillen van Embuild Vlaanderen.

Wonen meer betaalbaar maken

De stijgende rente en hoge materialenprijzen wegen op de betaalbaarheid van wonen. Om de woningvraag van kwetsbare huishoudens in te vullen zijn maatregelen nodig zoals het nieuwe stelsel van geconventioneerd  huren. Tijdens het VBOC heeft de bouwsector bevestigt hieraan actief mee te werken. Private initiatiefnemers kunnen een subsidie krijgen om kwaliteitsvolle, energiezuinige en betaalbare huurwoningen te realiseren. In ruil daarvoor wordt voor kwetsbare huishoudens de huurprijs lager gezet dan de marktprijs.

Inzetten op draagvlakondersteunende initiatieven 

Maatschappelijke transities vergen heel wat bouwprojecten rond mobiliteit, hernieuwbare energie, kwaliteitsvolle verkerning, nutsvoorzieningen enzovoort. Die lopen vandaag nog te vaak vertraging op als gevolg van complexe vergunningsprocedures. Zowel de bouwsector als de Vlaamse Regering geloven in het potentieel van 3D-voorstellingen om projecten beter te visualiseren. Dat vergemakkelijkt de beoordeling door de vergunningverlenende overheid en kan het draagvlak positief beïnvloeden.

De bouwvacatures blijven in grote mate toenemen. Bovendien raken ze vaak moeilijk ingevuld. Daarbij gaat het niet alleen om vakmannen, maar evengoed om hoger opgeleiden. Grote bouwprojecten worden steeds complexer en vergen nieuwe, vaak hoger opgeleide profielen zoals ingenieurs, werf- en projectleiders, calculatoren, BIM-tekenaars, bodemonderzoekers enzovoort. De bouwsector neemt de zoektocht naar bijkomend personeel deels zelf in handen via learning on the job zoals bedrijfsinterne opleidingen, bouwingroeibanen en meester-mentortrajecten, maar ook de VDAB zal zich meer proactief richten op de bouwbedrijven om ondersteuning op maat te bieden Samen zetten de sector en de Vlaamse overheid ten volle in op de modernisering van het bouwonderwijs. Ook is er het nieuwe actieplan met VDAB om ervoor te zorgen dat meer kandidaten zich aanbieden voor een job in de bouwsector en opgeleid worden. Daarnaast werken de Vlaamse overheid en de sector samen om werkzoekenden uit andere sectoren aan te trekken of vakmensen uit Brussel, Wallonië, de Europese Unie of uit andere delen van de wereld te rekruteren.