Voormalige Mechelse bibliotheek krijgt circulaire herontwikkeling

De gebouwen in de Moensstraat waar tot twee jaar geleden, voor de verhuis naar het gerenoveerde Predikherenklooster, de Mechelse stadsbibliotheek gevestigd was, worden omgevormd tot duurzaam woonproject. Dat gebeurt binnen een publiek-private samenwerking tussen Stad Mechelen en projectontwikkelaar CAAAP. Het project, ontworpen door BOB361, integreert verschillende aspecten van circulair bouwen. Daarvoor vertrekt het van maximaal behoud van materialen.

Met de herontwikkeling van de voormalige bibliotheeksite werkt Stad Mechelen aan een eerste groot circulair pilootproject. Het legde de lat hoog door circulair bouwen expliciet naar voren te schuiven in de aanbesteding. Zowel hergebruik als veranderingsgericht bouwen en circulair materiaalgebruik kwamen daarbij aan bod.

De site zelf is niet aan haar circulaire proefstuk toe. In afwachting van de herontwikkeling blijven de gebouwen immers in gebruik door startende ondernemers en andere creatievelingen. Met het MechCiCo-project, gesteund door Vlaanderen Circulair, onderzoeken burgerbeweging Klimaan vzw, Mest vzw, Stad Mechelen, Thomas More en Ecofocus hoe herbruikbare installaties het comfort en de duurzaamheid van zulke tijdelijke invullingen kunnen verhogen. En dat binnen een coöperatief model. Het circulaire gedachtegoed wordt nu bestendigd in het project van CAAAP, BOB361, Artes Roegiers, Wirtz en Raco. VIBE vzw adviseert het team op het vlak van circulair bouwen.

Met het herontwikkelingsproject komen er voornamelijk woningen in de oude Mechelse bibliotheek, al zal er ook ruimte zijn voor kantoren en commerciële ruimte. De werken starten volgend jaar. De oplevering is gepland voor 2024.


Hergebruik en veranderingsgericht bouwen

Het bouwteam trekt binnen dit project voluit de renovatiekaart. Van de bestaande gebouwen in het bouwblok – een aaneenschakeling van vier gebouwen uit verschillende periodes – wordt enkel de oude leeszaal volledig afgebroken. Door de andere gebouwen te renoveren of minstens de draagstructuur te behouden, zullen veel materialen in gebruik blijven. Het streefdoel is immers om 75% van de aanwezige materialen te hergebruiken. Ook de bestaande kelder wordt daarom gespaard en zal de basis vormen voor een ondergrondse parkeergarage. De herontwikkeling benut de robuuste, regelmatige betonstructuur van de oorspronkelijke gebouwen en zet dat principe ook door in de nieuwbouw, die de oude leeszaal vervangt. Die nieuwbouw is bewust compact om het binnengebied, dat tot dusver volledig bebouwd bleef, open te werken en kwalitatieve groenruimte te creëren in de dichtbebouwde wijk. Een oude portierswoning, die door de aanbouw gedeeltelijk uit het zicht onttrokken werd, wordt zo in ere hersteld.

De bestaande structuren vormen de drager voor de herontwikkeling en zullen met een meer aanpasbare inbouw worden ingevuld. Om het veranderingsgerichte karakter te garanderen, vormden verschillende toekomstscenario’s de basis van het ontwerp. Dat vertaalt zich in aanpasbare planindelingen, maar is ook zichtbaar in de gevel. Net als de interne kolomstructuur zorgt een regelmatig rooster in de gevel ervoor dat aanpassingen op termijn gemakkelijk mogelijk zijn. Alle nieuwe gevels worden bovendien met recuperatiestenen afgewerkt. Een lichte stalen structuur voorziet de appartementen van private buitenruimte. Die structuur is volledig onafhankelijk, wegneembaar en kan afhankelijk van de noden op verschillende manieren worden ingevuld.

Het bouwteam nam duurzaamheidsmeter GRO ter hand om de ontwerpkeuzes rond circulair bouwen af te wegen en simuleerde het project met TOTEM om de materiaalimpact zo goed mogelijk in kaart te brengen en waar nodig keuzes bij te sturen. Informatie over de aanwezige materialen zal met materiaalpaspoorten worden bijgehouden.


Energie, water en stadslandbouw

Naast circulair materiaalgebruik zet het project in op duurzame energie, waterbeheer en stadslandbouw. Een BEO-veld benut aardwarmte voor het duurzaam verwarmen, maar ook koelen van de gebouwen. Zo speelt het project in op klimaatadaptatie en de stijgende koelingsnood. Via slimme technologieën hebben de bewoners maximaal overzicht over hun energieverbruik en kan de hernieuwbare energie van zonnepanelen optimaal worden benut. De installaties lenen zich zo bovendien tot een toekomstige integratie in lokale smart grids.

De waterkringloop wordt in het project op twee manieren gesloten. In het publieke domein staat infiltratie voorop dankzij een doorlatende ondergrond. Overtollig water op de groendaken en terrassen wordt dan weer opgevangen en hergebruikt. Het regenwater zal in de eerste plaats worden ingezet voor de daktuin. Op het bestaande gebouw in de Ziekenliedenstraat zal immers aan stadslandbouw worden gedaan. Samen met PAKT en Stad Mechelen werkt CAAAP daarvoor een participatietraject uit. De bedoeling is namelijk met de daktuin ook de buurtbewoners te bereiken.

Deel dit artikel:

Onze partners