De nieuwe zorgcampus Sint-Jozef in de wijk Rozemaai in Ekeren, naar een ontwerp van Bovenbouw Architectuur, werd in slechts een jaar tijd opgetrokken uit PEFC-gelabeld hout en is volgens hoofdaannemer Groep Van Roey met 5.400 m³ CLT het grootste CLT-project in ons land, goed voor een CO2-captatie van 4.428 ton.
Bouwheren CSKA en Fondatie Ternick kozen bewust voor CLT als bouwmateriaal. “Omdat het duurzaam is, zeker indien het hout een PEFC-label heeft, wat in dit project zo is, en omdat met CLT in een recordtempo gebouwd kan worden. Maar ook omdat hout rust brengt en zo een heilzaam effect heeft op het gedrag van kinderen”, vertelt Jona Michiels, Innovation Manager bij Groep Van Roey. “Dat laatste beschouwden de opdrachtgevers als essentieel op een campus waar vooral kinderen met een zorgnood verblijven. Daarom werd zowel binnen als buiten voor zichtbaar hout geopteerd. Met name de wanden en de vloeren bestaan uit CLT. Voor de balken en kolommen werd gelamineerd hout gebruikt. CLT als architecturaal element dus.”
Toch was vooral de snelheid van de bouwtechniek doorslaggevend voor de bouwheren, zo vertelt Karel Verzelen, CEO van CLT-S, dat in opdracht van Groep Van Roey de engineering, het design, de levering en de assemblage van de houten structuur verzorgde. “Alles wordt geprefabriceerd, waardoor je alle elementen op de werf in een sneltempo kunt monteren. Bij andere bouwtechnieken zit er vaak een verschil tussen het plan en de realiteit, met extra opmetingen tot gevolg. In het geval van CLT produceer je alleen maar wat je tekent. Dat is zeker belangrijk bij detailwerk, zoals ramen. We creëren maatvaste structuurelementen die dus mooi in elkaar passen op de werf.”
CLT-S is een PEFC-gecertificeerd bedrijf en werkt dus uitsluitend met hout dat dat label draagt. “Dankzij die certificering weten we dat het hout dat we gebruiken afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen en kunnen we dat dus met een gerust hart zeggen tegen onze klanten.”
95% uit hout
Zo’n 95% van het gebouw is opgetrokken uit hout. De enige gebouwdelen die niet in hout zijn uitgevoerd, zijn de betonnen liftkokers, de technische lokalen met onder meer de hoog- en laagspanningsborden, in metselwerk, en de verhoogde speelplaats, in staalplaatbeton. Volgens cijfers van PEFC verdwenen er 21.350 bomen in de nieuwe zorgcampus – een aantal dat dus opnieuw wordt aangeplant en de tijd krijgt om even groot te worden als de gerooide bomen – en capteert het gebouw zolang het er staat 4.428 ton CO2 of 1 ton CO2 per m³. CLT is dan ook CO2-negatief: het haalt meer broeikasgas uit de lucht dan dat er vrijkomt bij het transport en het toepassen van het CLT. “Bovendien zorgt deze droge bouwmethode voor een maximale flexibiliteit en aanpasbaarheid van het gebouw”, aldus Jona Michiels.
Snel waterdicht maken
Bouwen met hout is wel een uitdaging in ons Belgische klimaat, waarin het niet altijd droog is. “We proberen gebouwen die we optrekken met CLT zo snel mogelijk waterdicht te maken om de droogtijd van het hout zo kort mogelijk te houden mocht het nat geworden zijn voor die tijd. Dat vraagt wel om een goeie planning”, aldus Jona Machiels.
Concurrentieel met klassieke bouwtechnieken
Momenteel is bouwen met CLT nog iets duurder dan bouwen met andere technieken wanneer alleen maar de prijs van de materialen in beschouwing wordt genomen, maar volgens Jona Michiels moet je naar het volledige plaatje kijken. Doe je dat, dan is bouwen met CLT volgens hem nier per se duurder dan klassiek bouwen. “Zo gaat bouwen met CLT veel sneller, waardoor de arbeidskosten lager liggen, en zijn de bevestigingstechnieken goedkoper”, vertelt hij. “We gaan er trouwens vanuit dat bouwen met CLT in de toekomst nog concurrentiëler zal worden. De bouwwereld in België moet gewoon nog wennen aan de voordelen van CLT.”
Verschillende gezichten
“We kozen bewust voor een gevarieerd ontwerp waarbij het gebouw verschillende gezichten heeft”, licht Dirk Somers, oprichter van Bovenbouw Architectuur, het ontwerp tot slot nog concreter toe. “Elk onderdeel heeft zijn eigen adres en eigen voordeur. Zo zal een leerling die van de lagere naar de middelbare school overgaat ook visueel in een andere omgeving terechtkomen, ook al blijft hij of zij op dezelfde site. Op sommige diensten van de zorgvoorziening komen ook externe gasten zoals in het revalidatiecentrum of het ganglabo. We zorgden voor een ontwerp dat maximaal aansluit op de buurt en het omliggende landschap, met compacte modulaire volumes rond een aantal binnenhoven. Door onder meer de klassenwanden niet structureel uit te voeren, heeft de indeling ook een hoge mate van flexibiliteit. Warmtepompen in combinatie met een BEO-veld zorgen voor de verwarming van het gebouw.”
Leerlingen van het buitengewoon onderwijs BuBaO, Het Sas, BuSO De Tjalk en Heder, die nu nog op een site zitten in Merksem die volledig omsloten wordt door autowegen, nemen binnenkort hun intrek in de gloednieuwe Zorgcampus Sint-Jozef, die plaats biedt aan 400 leerlingen.
Op deze pagina op de website van CLT-S kan je een video zien met beelden van de werffase.
Bronnen: PEFC, Groep Van Roey en Bovenbouw Architectuur