Producten & diensten

In deze rubriek stellen de partners van circubuild.be hun (meest) circulaire product of dienst voor. Met circubuild.be willen we echter niet aan greenwashing doen. Daarom onderwerpen we elk product of elke dienst aan een screening van drie onafhankelijke experten in circulair bouwen.

Dat zijn Jan Roekens, Dr. Ir. Arch., onderzoeker circulair design aan Thomas More – Interieur, Design & Architectuur; Catherine De Wolf, wetenschapster aan de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) en oprichtster van De Wolf Environmental Architecture Thinking (De Wolf Earth) en Mieke Vandenbroucke, experte circulair bouwen bij VIBE vzw. Die laatste laat zich tijdelijk vervangen door haar collega Stijn Brancart. Hun mening over de graad van circulariteit wordt bij elk product of elke dienst gepubliceerd. Dat oordeel is leerzaam voor de ontwerper of uitvoerder die het product of de dienst wil gebruiken, maar ook voor de fabrikant of leverancier van de dienst zelf.

De experten evalueerden de producten en diensten in samenspraak en baseerden zich op de aangeleverde informatie.

Screeningscriteria

De producten werden geëvalueerd op basis van elf criteria, waarvan vijf hoofd- en zes nevencriteria. Die werden opgesteld door de experten op basis van bestaande literatuur en gekozen omwille van hun meetbaarheid en holistische karakter. Elk van de gepresenteerde producten voldoet aan minstens één hoofdcriterium en draagt op die manier bepaalde aspecten in zich die kunnen bijdragen aan een circulaire bouwwereld. Het circulaire gehalte van de voorgestelde producten varieert sterk. Het hangt bovendien af van de manier en context waarin het product wordt toegepast en valt daardoor niet te kwantificeren. De bespreking door de experts helpt de producten te kaderen en moet zo toelaten een geïnformeerde keuze te maken.

Naast producten werden ook enkele diensten voorgesteld. In hun bespreking geven de experten aan op welke manier zij kunnen bijdragen tot circulair bouwen.

De vijf hoofdcriteria voor de screening van de producten:

Hergebruik (%): gaat over de hoeveelheid hergebruikte materialen of elementen in het product. Het betreft in dat geval geen recyclage, maar wel rechtstreeks hergebruik met een minimum aan verwerking van de gerecupereerde of tweedehandselementen.

Recycled content (%): in andere gevallen bevat het product recycled content en is het dus (deels) samengesteld uit gerecycleerde materialen. Het maakt dan reeds deel uit van een bestaande materialencyclus en vermindert zo de nood aan nieuwe hulpbronnen.

Composteerbaarheid (ja/nee): wanneer het gebruikte materiaal composteerbaar is, kan het snel worden afgebroken en maakt het deel uit van een grotere biologische cyclus. Het bestaat dan uit natuurlijke materialen die niet schadelijk zijn voor de omgeving.

Omkeerbaarheid (ja/nee): laat toe het product onbeschadigd uit een gebouw te verwijderen en maakt zo vervanging, onderhoud en hergebruik mogelijk. Het zijn dus de verbindingen die omkeerbaar uitgevoerd worden.

Upcyclebaarheid (ja/nee): een product dat upcyclebaar is, verliest niet aan kwaliteit en kan na gebruik gerecycleerd worden voor een toepassing die tenminste evenwaardig is aan het initiële gebruik. Zo kan de gebruikscyclus aanzienlijk worden verlengd.

De zes nevencriteria voor de screening van de producten:

Hernieuwbaarheid (ja/nee): het gebruik van hernieuwbare materialen vermijdt uitputting van grondstoffen en laat toe op een verantwoorde manier met hulpbronnen om te gaan. Uiteraard spelen ook de impact van ontginning en groeitijd een rol.

Eenvoud (ja/nee): maakt dat producten zonder gespecialiseerde kennis of tools geplaatst en gedemonteerd kunnen worden. Ze zijn zo gemakkelijker te onderhouden en hergebruiken, ook zonder hulp van de oorspronkelijk producent of plaatser. Hangt nauw samen met omkeerbaarheid.

Compatibiliteit (ja/nee): de compatibiliteit van een bouwproduct of -systeem laat toe het te combineren met of vervangen door andere producten op de markt. In de praktijk vertaalt dit zich naar standaardafmetingen en -verbindingen.

Ontwerpvrijheid (ja/nee): staat voor de mogelijkheid om het product op verschillende manieren te verbinden of schakelen om zo meerdere configuraties mogelijk te maken tijdens het toekomstige gebruik.

Materiaalpaspoort (ja/nee): via een materiaalpaspoort stellen producten informatie over technische eigenschappen, de levensduur, het onderhoud, de montage en demontage beschikbaar voor externen, nu en in de toekomst.

Circulaire businessmodellen (ja/nee. Indien ja: welk?): exploiteren producten op een circulaire manier, rekening houdend met hun volledige levenscyclus. Het kan daarbij gaan om productleasing, productdelen, product verhuren, product pooling, product as a service, een onderhoudscontract, terugnamegarantie, doorverkoopgarantie, hersteldienst ...